جهت بررسی تاریخ علم در فصل پیشین به اختراع خط پرداختیم و در این فصل به تاریخچه ابزار سازی از سنگ تا کشف و بکارگیری فلزات توسط انسان خواهیم پرداخت.

دوران پارینه سنگی، کهن ترین دوران پیش از تاریخ انسان است که در آن زمان برای نخستین بار انسان‌ها توانستند از سنگ برای ساخت ابزار استفاده کنند. دوران پارینه سنگی ابتدایی ترین و طولانی ترین دوره حیات انسان است. در همین زمان روند فرگشت انسان نیز شکل می‌گیرد.

دوران پارینه سنگی را به سه دوره تقسیم می‌شود:
1) پارینه‌سنگی پیشین (Lower Paleolithic / Old Paleolithic / Old Stone Age)
2) پارینه‌سنگی میانی (Middle Paleolithic)
3) پارینه‌سنگی پسین (Upper Paleolithic / Late Paleolithic / Late Stone Age)

* پارینه‌سنگی پیشین، کهن‌ترین بخش پارینه‌سنگی است که از حدود ۳٫۳ میلیون سال پیش با نخستین استفاده‌ها از ابزارهای سنگی خام (الدوایی) و نخستین تلاش‌ها برای شکار و گردآوری خوراک آغاز شده و تا حدود ۳۰۰ هزار سال پیش ادامه داشته‌است.

نخستین شواهد در خصوص استفاده‌ی انسان‌سایان از ابزارهای سنگی به دوران پارینه‌سنگی پیشین بر می‌گردد. در آن دوران انسان برای نخستین بار به استفاده از ابزارهایی مثل دوران‌های الدوایی (3.3 میلیون تا 1.6 میلیون سال پیش) و آشولی (1.6 تا 300 هزار سال پیش) روی آورده‌ است. 
در پارینه‌سنگی پیشین ابتدا گونه‌ی انسانی جنوبی‌کپی(Australopithecus) در دو گونه آفریقایی و تناور پدیدار می‌شود. گونه آفریقایی با توجه به توانایی در ساخت ابزار انسان ماهر(Homo habilis) نیز نامیده می‌شود که در چاد، جنوب آفریقا و تانزانیا می‌زیسته‌است. ابزار که گونه آفریقایی ساخته‌است اُلْدُوایی (Oldowan) نامیده می‌شود؛ چون نخستین بار از ناحیه اولدوای(Olduvai) تانزانیا به دست آمده‌است. دومین گونه انسانی که در این دوره پدیدار می‌شود؛ انسان راست‌قامت(Homo erectus) نام دارد. این گونه از یک و نیم میلیون تا پانصد هزار سال پیش می‌زیسته‌است، از آتش استفاده می‌کرده‌است و ابزارساز بوده و ابزارهایی که به کار برده‌است آشولی(Acheulean) و لوالوآزی(Levalloasien) نام دارد. 
 

- صنعت الدوایی، صنعت ساختن ابزارهای سنگی مبتنی بر تراشه و ابزارهای ساطوری است. تراشه‌ها و ساطورها از کوفتن چکشی سخت بر قلوه‌سنگی کوچک حاصل می‌آمده و و فقط تبرهای دستی از این صنعت یافت شده است. ظهور صنعت الدوایی هم‌زمان با پدیدار شدن سرده‌ی انسان بود. پس جای شگفتی نیست که به‌سنت، انسان را سازنده‌ی ابزارهای سنگی الدوایی دانسته‌اند؛ ولی امروزه، با توجه به شواهد، این صنعت خاص انسان نبود و سرده‌ای منقرض شده از دودمان انسان به نام پرامردم (پارانتروپوس Paranthropus) نیز ابزار الدوایی می‌ساخته‌اند. دو سرده‌ی پرامردم و انسان از سرده‌ی جنوبی‌کپی برآمدند. گونه‌هایی از پرامردم و انسان زیستگاهی مشترک ‌داشتند. تناوری این سرده در قیاس با جنوبی‌کپی در آرواره‌های آن پیداست. 

- ویژگی ابزارهای این صنعت آشولی، تراشیدن دو روی سنگ‌ برای ساخت ابزار است. معروف‌ترین ابزار آشولی تیشه مُشتی است.

پارینه‌سنگی پیشین تا دوره‌ی میان‌سنگی ادامه یافته‌است، یعنی زمانی که ابزارهای سنگی به مراتب پیچیده‌تر شده و انسان به استفاده از ابزارهایی مثل موستری روی می آورد. همچنین در قدیمی‌ترین دوره‌ی تاریخ، انسان آتش را می‌شناسد و به میزان محدود از آن بهره می‌برد. البته استفاده از آتش توسط انسان بین دوره‌های پارینه‌سنگی پیشین و میان‌سنگی هنوز اختلافاتی وجود دارد.

عمده منابع مطالعه بر روی انسان دوره پارینه‌سنگی پیشین، استخوان اندام‌ها و ابزار سنگی است. این ابزارهای سنگی، بزرگ، خشن و زبره‌تراش هستند و در همه جای جهان با یکدیگر شباهت دارند. از این دوره هیچگونه آثار هنری و نقاشی و نگارکند به دست نیامده و همچنین در باره چگونگی زندگی و روابط مشترک، مناسبات زن و مرد، اعتقادات و امثال آنها اطلاعاتی در دست نیست. غذای انسان در این دوره و نیز تا حدودی در دوره‌های بعدی، عمدتاً از طریق شکار و جمع آوری گیاهان محیط اطراف تأمین می‌شده و پناهگاه های طبیعی مانند غارها زندگی می کردند.

برخی از نمونه‌های زندگی انسان در پارینه‌سنگی پیشین از نواحی زیر به دست آمده است: قرارگاه لاهوتی در جنوب تاجیکستان، گنج پر رستم آباد، شیوه تو مهاباد، غار دربند گیلان، جنوب و شرق تبریز، لادیز در 65 کیلومتری جنوب زاهدان، اطراف کوه خواجه سیستان، پل باریک هلیلان ، غارهای دشت فَرغانه در ازبکستان و تاجیکستان، غار آزیخ در قره‌باغ قفقاز، و پیرامون دریاچه نائور در نزدیکی غزنین در افغانستان.

باید توجه داشت که در آن زمان آسیای میانه آب و هوای معتدل تری داشت و رودها و دریاچه های بسیاری در منطقه دیده می شد. مثلاً خلیج فارس احتمالاً تا نزدیکی موصل ادامه داشت و در مرکز فلات ایران دریاچه‌های فراوانی وجود داشت می‌توان دریاچه‌های کوچک فعلی ایران همچون دریاچه ارومیه، قم، نی‌ریز و هامون را بازمانده آب‌های آن دوران دانست. از همین دریاها فسیل‌های موجودات دریایی بسیاری در البرز مرکزی به جا مانده است.