در کتاب آیین خواندم: عادتی در موقع جنگ برقرار شده که به موجب آن سربازان چپ دست باید در جناح چپ جا بگیرند، تا در مواردی که روبروی دشمن ایستاده‌اند، بتوانند به هر دو طرف تیراندازی کنند و همچین عادتی به‌وجود آمده که سواران در صف مقدم جنگ کنند، ولی این ترتیب در صورت حمله‌ی متقابل یا حرکت جناحی رعایت نمی‌شود و نیز برای قلب[لشکر]باید محل مرتفعی انتخاب و سعی شود لشکریان در آنجا مستقر گردند، زیرا تا زمانی که دو قسمت اصلی سخت مقاومت می‌کنند، سربازان جناح راست و چپ را نمی‌شود دفع و مغلوب کرد، حتی اگر به آنها صدمه‌ی کلی وارد آید. ولی اگر دو قسمت اصلی مغلوب شوند، مقاومت جناح‌های چپ و راست بی‌فایده خواهد بود. وقتی لشکر ضعیف شد سربازان جناح راست و دو قسمت اصلی باید حمله کنند. اما جناح چپ تا وقتی مورد تعرض دشمن خطرناک واقع نشده، به حمله نمی‌پردازد. در این صورت آنان(سربازان جناح چپ)حمله‌ی دشمن را دفع می‌کنند، در این حال سربازان جناح راست و دو قسمت اصلی می‌توانند با مهاجمان بجنگند و سپس نزد[سپاهیان]خود برگردند تا دوباره وارد نبرد شوند. سربازان جناح چپ می‌توانند فقط در موقع عقب نشینی این [عمل]را انجام دهند، و نمی‌توانند پس از برگشتن دوباره وارد[نبرد]شوند.

و باید سردار لشکر مواظبت کند که نور آفتاب و باد در پشت سر سپاه باشد و او نباید با سپاه خود مبادرت به جنگ نماید، مگر هنگام ضرورت قطعی، که احتراز از نبرد ممکن نباشد؛ و اگر همچو اتفاقی پیش آمد، باید سردار لشکر جنگ را تا پایان روز ادامه دهد. در هر صورت شایسته چنان است که فراریان بتوانند فرار کنند و دستگیر نشوند.(ص ۳۵)

وقتی سپاه نزدیک آب توقف می‌کند و دشمن می‌خواهد از آن[آب]استفاده کند، نباید مانع دشمن شد تا او کوشش فوق‌العاده در جنگ به کار نبرد؛ وقتی دشمن به آب می‌رسد و سپاه می‌خواهد آن(آب)را از او بگیرد، [بهترین]موقع برای حصول این مقصود وقتی است که دشمن رفع عطش و چارپایان خود را سیراب کرده باشد، ولی سپاه باید تشنه باشد، چون وقتی انسان رفع احتیاج کرده است، به آسانی می‌توان او را مغلوب کرد، و هنگامی که به چیزی احتیاج دارد، بیش از همه سرسخت است. دسته‌های مقدم باید در راه‌های هموار حرکت کنند و در بلندی‌ها توقف نمایند و از جاهایی که دقیقا وارسی نکرده باشند، گذر نکنند؛ و کمین در جاهای پوشیده و غیرمرئی نهاده شود و در مکان‌هایی که خطر شبیخون وجود دارد، دام‌های آهنین بگذارند. و سردار باید از انتشار خبر راجع به آن(حمله)نگران باشد(جلوگیری کند)، زیرا انتشار آن باعث انهدام و دمار سپاه است. اگر اکثریت سربازان افراد باتجربه و عاقل و دلیر باشند، بهتر این است که اول دشمن به او حمله کند. ولی وقتی اکثریت بی‌تجربه هستند و احتراز از نبرد ممکن نیست، بهتر این است که اول سپاه به دشمن حمله بیاورد.(ص ۳۵)

منبع:

ایناسترانتسیف.کانستانتین، تحقیقاتی درباره‌ی ساسانیان، ترجمه کاظم کاظم‌زاده، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم ۱۳۹۱