مسجد «تاریخانه» دامغان یکی از نخستین مساجد ایران و جزو قدیمی ترین بناهای صدر اسلام است که قدمت آن بین سال ۱۳۰ تا ۱۷۰ هجری قمری دانستهاند.
در وجه تسمیه این بنا گفتهمیشود که «تاری» به معنای خداست و «تاریخانه» یعنی خدای خانه، «تاریخانه» دامغان یکی از کهن ترین بناها در شیوه خراسانی است و جزء نخستین مساجد ایران است که در فضای آن مناره ساخته شده است.
در زمان بازسازی مسجد در قرن سیزدهم هجری، به جای طاقهای مازه دار(بیضوی) اصلی که اغلب فرو ریخته بودند، طاقهای نوک تیز جناغی(تیزه دار) بنا شدند. در دوره سلجوقی، مناره دایره شکل دیگری به مسجد اضافه می گردد که دارای کتیبهای به خط کوفی مشتمل بر آیات قرآنی(لا اله الا الله و...) بوده که به نام بانی آن، بختیار، فرزند محمد نامگذاری شده است، ارتفاع کنونی این مناره ۲۶ متر است و ۸۶ پله دارد، مناره مسجد «تاریخانه» که در سال ۴۲۰ هجری به مجموعه اضافه شد و دارای تزئینات آجری بسیار زیبا به شیوه سلجوقی است.
