پای پیاده در روستاهای پایتخت‌ مادها + تصاویر

همدان که به عنوان پایتخت مادها در کشور شناخته می‌شود، نه تنها به این واسطه و داشتن محوطه‌های تاریخی ارزشمند از اهمیت زیادی برخوردار است، بلکه روستاهای طبیعی و هدف گردشگری این استان کشور نیز هر کدام یدی طولانی در تاریخ دارند. روستاهایی با سنگفرش‌های قدیمی، کاروانسراهای دوره صفویه، اصیل‌ترین نژادهای اسب ایرانی و روستایی برای شکم‌گردی.

به گزارش انجمن خرد به نقل از ایسنا، حسین زندی، فعال میراث فرهنگی و گردشگری همدان، در گفت‌وگو با ایسنا، چند روستای تاریخی و طبیعی این استان که مقصد خوبی برای روستاگردی و طبیعت‌گردی است معرفی کرد.

«ورکانه»، مهمانپذیر چهارفصل

گردشگری روستایی در همدان را می‌توان با روستای «ورکانه» تجربه کرد، روستایی که با جاذبه‌های گوناگون هرچهار فصل می‌تواند گردشگرپذیر باشد. این روستا در ۲۲ کیلومتری شرق همدان در کوهپایه قرار گرفته است، اما اهمیت این روستا علاوه بر پیشینه تاریخی آن که به بیش از ۴۰۰ سال می‌رسد، به جاذبه‌های دیگر آن نیز برمی‌گردد. ساخت خانه‌های روستا از سنگ لاشه، نشان‌دهنده معماری سنگی این روستای بکر است. «ورکانه» اولین خانه بوم‌گردی همدان را نیز در خود جای داده است،

«ورکانه» روستایی است با دو گرایش از دو زبان «فارسی» و «لکی» که اگر با ساکنانش هم‌سخن شوید، مهمان مَثَل‌ها و افسانه‌های شیرین و باورهای‌شان می‌شوید. دره‌های طبیعی اطراف روستا نیز هر بیننده‌ای را مجذوب می‌کنند. این روستا زادگاه پروفسور «توفیق موسیوند»، سازنده نخستین قلب مصنوعی جهان است و خانه اجدادی او در این روستا قراردارد.

ورکانه همچنین خاستگاهِ اصلاحِ نژادِ اسب اصیل ایرانی (نژاد خوزستان) است، این روستا قدیمی‌ترین اصطبلِ اسب متعلق به دوره‌ی قاجار را هنوز در خود دارد، به‌اندازه‌ای که گچبری‌ها و نقاشی روی دیوار این اصطبل هنوز باقی مانده‌اند. از سوی دیگر بقایای قلعه امیر طومان قراگزلو( جد مری لیلی –یکی از کسانی که به اصلاحِ نژاد اسب در این منطقه پرداخت-) در کنار روستا و در انتظار مرمت و بازسازی است.

«ورکانه» به عنوان یکی از روستاهای سنگی که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، علاوه بر دره‌های طبیعی اطراف روستا و چشمه‌هایش که منطقه‌ای برای حضور گردشگران محسوب می‌شود، یکی از مسیرهایی است که کوهنوردان از سراسر ایران برای صعود به کوه‌های الوند انتخاب می‌کنند.

برای رفتن به روستای ورکانه از ابتدای جاده همدان به سمت ملایر راهی به سمت جنوب شرقی منشعب می‌شود که از زیباترین مسیرهای روستایی همدان نیز هست. پس از گذشتن از کنار دریاچه سداکباتان و روستاهای «سرسبز یلفان»، «شمس‌آباد» و «علی‌آباد» به نگین گردشگری استان همدان می‌رسید.

روستای «سیمین»، فرشی  زرین در پای الوند

 اگر به روستاهای سنگی همدان علاقمند باشید، با فاصله کمتر از هفت کیلومتر از شهر همدان به سمت شرق، نخست از میدان شیر سنگی دیدن کنید و از بخش شرقی میدان خارج شوید از روستاهای «چشین»  و «ابرو» عبور کنید و به روستای «سیمین» برسید. این روستا علاوه بر طبیعت و کوه‌های اطرافش دارای معماری خاصی است که به همت بنیاد مسکن به تازگی بهسازی شده است. بهسازی روستا با سنگفرش کوچه‌ها و نصب درِ چوبی در ساختمان‌ها از سال ۱۳۸۸ آغاز و در تابستان ۱۳۹۱ به پایان رسید.

از آثار دیدنی این روستا حمام قدیمی آن است که مربوط به دوره قاجار بوده و یکم آذرماه ۱۳۸۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

در این روستا می‌توانید از محصولات باغداری دست اول خریداری کنید. گردو، بادام، شیره زردآلوی خشک این منطقه بسیار مرغوب است. 

«فرسنج»، روستایی با کاروانسراهای صفوی‌ها

اگر به معماری صفوی علاقمند باشید، می‌توانید در مسیر جاده تویسرکان به اسدآباد و کنگاور در فرسنج که چند سالی است شهرستان اعلام شده، توقف کنید و از آثار معماری قدیمی این شهر جدید دیدن کنید. کاروانسرای فرسنج از مجموعه کاروانسراهای ساخته شده عصر صفوی است که به کاروانسراشاه عباسی شهرت دارد.

این اثر تاریخی سال‌ها استراحتگاه کاروان‌ها و بازرگانان و زائران بوده است، مساحت آن حدود چهار هزار متر مربع است و در سال‌های گذشته با هدف ایجاد بازارچه صنایع دستی مرمت شده است اما تا امروز این محقق نشده است. اشیای یافت شده از کاروانسرا نیز در موزه شهر همدان نگهداری می‌شود.

در کنار «فرسنج» روی شاخه‌ای از «قلقل رود» پلی ساخته شده که شرق را به غرب وصل می‌کند، طول پل ۶۰ متر و عرض آن ۸ متر است. این پل از دوره‌ی صفوی باقی مانده و در ساخت آن از مصالح سنگ و آجر و ساروج استفاده شده است.  این دو اثر در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند.

حمامِ صفوی «فرسنج» نیز سال‌هاست در زیر خاک مدفون شده و هنوز بازسازی نشده است . فرسنج در گذشته مرکز تولید سفال منطقه بوده و پس از لالجین دومین مرکز سفال استان همدان به شمار می‌رفته است . آثار کارگاه سفالگری در کنار کاروانسرا بیست سال  پس از تعطیلی همچنان پابرجاست و در حاشیه شهر هنوز کارگاه‌هایی در حال تولید سفال هستند. در گذشته سفال بدون لعاب فرسنج زبانزد مردم منطقه بوده است .

محصولات فرسفج حبوبات، غلات ، صیفی جات ومیوه  به ویژه گردو ،سیب و انگور ممتاز است تا جایی که پیشنهاد شد پس از بازسازی کاروانسرای شاه عباسی فرسفج جشنواره گردو در این کاروانسرا برگزار شود.

فرسفج علاوه بر مسیر تویسرکان به کنگاور راه دیگری از طرف همدان دارد که مسیر تابستانی جاده «گنجنامه» است. جاذبه‌هایی مانند «قلعه اشتران» و روستاهای کوهپایه‌ایِ جنوب الوند در این مسیر قرار دارند.

فقط برای شکم‌گردی به «مانیزان» نروید

مانیزان در فاصله ۳۰ کیلومتری مسیر ملایر به اراک است و حدود ۳۰۰ خانوار در آن زندگی می‌کنند. بیشتر مردم از راه باغداری و کشاورزی روزگار می‌گذرانند. با اینکه زبان مردم منطقه لری و فارسی ملایری است، ساکنان مانیزان تُرک‌زبان هستند. می‌گویند آن‌ها از مهاجران قشقایی‌اند.

بیش از ۱۰۰ هکتار باغ انگور در روستا وجود دارد، می‌توان گفت محصول اصلی روستا انگور است. انواع شیره، باسلق، حلوا، آبغوره، مویز،سرکه، انگور سایه خشک از مشتقاتی است ساکنان روستا از انگور بدست می‌آورند و این روستا را به خاطر مرغوبیت شیره سفید می‌شناسند.

در سال‌های گذشته مهمترین آئین دهقانی منطقه یعنی جشن شیره‌پزان در این روستا برگزار می‌شود. در روز جشن شیره‌پزان صدها نفر از مردم شهرها و استان‌های مختلف و مسئولان استانی و منطقه‌ای به «مانیزان» می‌آیند، اما برگزاری این مراسم و حضور مسئولان هم نتوانسته روستا را به عنوان یک هدف پایدار و همیشگی معرفی کند، چون گردشگران فقط در روزهای برداشت محصول به این منطقه قدم می‌گذرانند.

پیشینه‌ی مانیزان بسیار طولانی است. بقایای یکی از مهمترین قلعه‌های منطقه به نام قلعه «مانیزان» درکنار این روستا قرار دارد. محلی‌ها معتقدند یکی از نوادگان «بهرام چوبین» در این روستا و در قلعه‌ای به نام «خرخب» یا «حصارحاتم خانی» حکومت می‌کرده است. این روستا مسیرهای زیر زمینی نیز در خود دارد که هنوز بازگشایی نشده‌اند.

اگر در اولین شب‌های زمستان به مانیزان بروید با مراسم «ناقارلی» آشنا می‌شوید. «ناقارلی» مراسمی کهن است که در شب‌های زمستان و همزمان با «جشن یلدا» برگزار می‌شود. ناقارلی خبر از آمدن زمستان می‌دهد و در شب‌های چله مردم روستا به صورت دسته جمعی گردهم می‌آیند و شعرخوانی و قصه‌گویی (روایت) می‌کنند.

یک روستای پلکانی ایران در همدان است

روستای «ملهمدره» در فاصله هفت کیلومتری اسدآباد همدان و از قدیمی‌ترین روستاهای اسدآباد است که در اشعار رودکی نیز جای دارد. این روستا چند سالی است به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شده است. از ویژگی‌های این روستا می‌توان به معماری پلکانی و باغ‌های یکپارچه آن اشاره کرد، ملهمدره به عنوان مرکز برگزاری «جشن آلو» نیز معرفی شده است.

در بین مردم دو باور وجود دارد یکی به دلیل این که گیاهان دارویی بسیاری در این روستا وجود دارد و معتقدند «ملهمدره» از مرهم به معنی «درمان درد» گرفته شده است. دیگر این که ملهم به معنی پارچه سبز رنگ است و برخی معتقدند از آنجا که منطقه به صورت یکپارچه سبز است به آن «ملهمدره» می‌گویند.

در روستا بقایای یک قلعه قدیمی نیز وجود دارد که قدمت آن  مشخص نشده و حمام تاریخی آن سال‌های گذشته تخریب شده است. گفته می‌شود یک غار نیز در داخل روستا وجود دارد. ناصرالدین‌شاه هم در سفر عتبات از این روستا نام می‌برد.

زبان مردم این روستای پلکانی ترکی است  و آن‌ها دارای آیین‌ها و باورهای محلی هستند. «ملهمدره» اولین پایگاه گردشگری اسدآباد است که بیش از ۷۰۰ نوع گیاه دارویی در اینجا پیدا می‌شود. مردم این روستا را می توان سازگارترین مردم و روستا را آرام‌ترین روستای منطقه دانست.