محوطه باستانی هفت تپه در استان خوزستان در حدود ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش و در 25 کیلومتری چغازنبیل واقع شده و مجموعه‌ای از تپه‌های باستانی‌است که احتمالاً شهر تیکنی یا کابناک از تمدن ایلام را درخود جای داده‌است.

گستردگی این محوطه باستانی به مراتب باعث جلب توجه کاوشگران مختلف قرار گرفته‌است. بنابر نظریه‌هایی از این شهر به عنوان یک مرکز مهم سیاسی در زمان حکومت ایلامیان و پادشاهی تپتی‌اهر در سده پانزده پیش‌از میلاد یاد شده‌است که پس‌از ویرانی آن٬ شهر شوش به مرکز قدرت تبدیل شده‌است٬ هرچند هنوز مدرکی محکم برای اثبات آن بدست نیامده‌است.

نخستین عملیات حفاری  در سال ۱۳۴۴  آغاز گردید  که تا سال ۱۳۵۷ ادامه یافت.

در این سال، قسمتی از یک دیوار خشتی و طاقی آجری در هنگام تسطیح زمین و راه سازی توسط بولدوزرهای طرح نیشکر هفت تپه نمایان گردید. و این محل توسط  هیئت حفاری به سرپرستی دکتر عزت الله نگهبان به عنوان نقطه شروع کار انتخاب شد و با ایجاد شبکه‌ای عملیات حفاری از این محل به سمت جنوب ادامه پیدا کرد. مقبره ی تپتی اهر و ملکه اش که امروزه در کنار مزارع نیشکر قرار دارد ، از این محل به دست آمده است. قدیمی ترین طاق قوسی شکل جهان نیز در محوطه کشف شد.

مزارع نیشکر از مشکلات اصلی این منطقه ی باستانی است.احشام و گرازها شب ها به این مزارع حمله می کنند.جای پای گرازها به وضوح بر روی تپه ها نمایان است.

مجتبی گهستونی، دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان، تاریانا در این باره به ایران بزرگ گفت: منطقه ی باستانی هفت تپه محصور نیست و باید با حصارکشی جلوی ورود احشام به این محوطه را گرفت تا از تخریب و آسیب رسیدن به این محوطه جلوگیری شود.

بررسی‌های رو زمینی که پیش‌تر مَک آدامز (Robert McC Adams) در این ناحیه انجام داده بود، نشان می‌داد که این محوطه گسترده باستانی فقط در دوره محدودی مسکونی بوده‌است.

مساحت محوطه درحدود ۱/۵ کیلومتر مربع و متشکل‌از ۱۴ تپه است. در سال‌های بعد هنگام راهسازی‌های مربوط به شرکت نیشکر هفت‌تپه٬ قسمتی از یک دیوار خشتی و طاقی آجری نمایان گردید و بلافاصله توسط هیأت حفاری باستان‌شناسی به عنوان نقطه آغاز کار انتخاب و با ایجاد شبکه‌‌های ۱۰ × ۱۰ حفاری٬ روند کار به سمت جنوب ادامه پیدا کرد که مجموع تعداد آنها حدود ۱۵۰ ترانشه می‌باشد.

در آرامگاه موجود در محوطه٬ سکوی بزرگی ایجاد شده که توسط دیوارچه‌های کوتاهی به سه بخش تقسیم می‌شده‌است. در بخش شمالی هفت اسکلت قرار داشته، بخش میانی که کوچکتر از دو بخش دیگر است، بدون اسکلت و بخش جنوبی دارای دو یا سه اسکلت بوده‌است.

در پای سکو در جنوبی‌ترین قسمت آرامگاه، مجاور درب ورودی تعداد ده اسکلت بصورتی بی نظم بر روی هم قرار داشتند. به این ترتیب مجموعاً حدود ۲۱ یا ۲۲ اسکلت در معبد پیدا شده‌اند. تقسیم بندی سکوی آرامگاه به بخش‌های مختلف خود گواه اینست که این مقبره برای تدفین اشخاص متعددی ساخته شده و احتمالاً یک آرامگاه شاهی نمی‌باشد. وجود اسکلت‌های متعدد بر روی سکو و انباشته کردن اسکلت‌های قدیمی در گوشه آرامگاه نیز این مسئله را تأیید می‌کند. با توجه به اکتشافاتی که در نقاطِ مختلفِ منطقه انجام شده‌است، درب ورودی آرامگاه پس از هر تدفین با سنگ یا آجر بسته و در هنگام تدفین‌های بعدی مجدداً باز می‌شده‌است. مشاهداتی که در هفت تپه شده، نیز حاکی از این مسئله می‌باشد.

موزه هفت تپه حاوی تمامی اکتشافات فوق است.

هم چنین موزه ای در این منطقه احداث شده است که حاوی اکتشافاتی است که از این محل به دست آمده.در دوره ی جنگ تحمیلی بخشی از اشیای موزه به تهران منتقل شد.امروزه گور خمره ای که از هفت تپه به دست آمده در این موزه نگهداری می شود.این گور خمره به همراه اسکلتی که در درون آن قرار دارد سالم ترین گور خمره ای است که تا به امروز کشف شده است.

مجتبی گهستونی با بیان این که پایگاه پژوهشی چغازنبیل ، هفت تپه از نخستین پایگاه های پژوهشی کشور می باشد می گوید : موزه ی هفت تپه که زیر نظر این پایگاه قرار دارد دارای آزمایشگاه ، کتاب خانه و تالار کتیبه ها است و با وجود آن که توانسته نقش مثبتی داشته باشد اما هنوز مشکلاتی دارد که یکی از ان ها عدم تجهیز این موزه به سیستم مدار بسته است.

پتانسیل ها و امکاناتی چون برخورداری از ایستگاه قطار ،فضای سبز ، مراتع ، پارک تفریحی، دسترسی سریع به شوشتر و شوش و آب فراوان که می تواند در جذب گردشگر بیشتر به این منطقه موثر باشد ، بدون استفاده مانده است.

 سخنگو انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان با اشاره به اینکه بسیاری از گردشگران از اهمیت هفت تپه آگاهی ندارند و عده محدودی از بین گردشگران چغازنبیل و کاخ آپادانا و قلعه شوش برای بازدید به هفت تپه می آیند گفت: برای آن عده گردشگری که برای بازدید از این منطقه می آیند، اقامت گاهی ساخته نشده و مکان هایی هم که وجود دارد متعلق به کارکنان کارخانه های اطراف این محوطه است و عمومی نمی باشند که سازمان میراث فرهنگی و فرمانداری شهرستان شوش باید به این مهم توجه داشته باشند.

وی می گوید : هیچ اقدامی برای جذب گردشگر به هفت تپه صورت نگرفته است .نه تنها مهمان سرا که یک رستوران هم در این محوطه ساخته نشده است.

علاوه بر مشکلات اقامت ،  دکل های فشار قوی برق  باعث آشفته شدن آرامش گردشگران هنگام بازدید می شود. این دکل ها که با وجود اعتراض انجمن دوستداران میراث فرهنگی هنوز هم در این محوطه قرار داند علاوه بر صدای زیادی که تولید می کنند از میان آثار می گذرند.

گهستونی معتقد است دکل های برق حریم منظری و بصری محوطه را مورد تعرض قرار دادند و پایه های آن  باید جا به جا شوند  تا از تخریب بیشتر جلوگیری شود.

محوطه ی باستانی هفت تپه ، در منطقه ای صنعتی ، در میان کارخانه های نیشکر ، کاغذ پارس و دستمال کاغذی حریر ، از مهم ترین مناطق تاریخی کشور محسوب می شود.تعدادی از تپه های آن به ثبت ملی رسیده اند و اگر سازمان میراث فرهنگی خوزستان و پایگاه پژوهشی چغازنبیل هفت تپه اندکی بیشتر به آن جا توجه کنند به یکی از مهم ترین مراکزتاریخی  گردشگری نیز تبدیل می شود.