به گزارش انجمن خرد آورده شده از ایسنا، استودان لانه طاوس را کمتر از سه دهه قبل در مرودشت استان فارس کشف کردند، محوطه‌ای تاریخی از دوره‌ی هخامنشیان که به اعتقاد باستان‌شناسان، اثری تلفیقی از گوردخمه و تابوت‌های سنگی است، هر چند این مجموعه‌ی هخامنشی به شماره 28241 در 13 بهمن 1388 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد، اما حضور گاه و بیگاه حفاران و قاچاقچیان آثار تاریخی در این محوطه‌ی ارزشمند، آن را در معرض تخریب کامل قرار داده است.
سیاوش آریا - فعال و کنشگر میراث فرهنگی استان فارس- در گفت‌وگو با ایسنا، به حضور حفاران و قاچاقچیان آثار تاریخی در محوطه‌ی «لانه طاوس» اشاره می‌کند و می‌گوید: تجهیزات و دست اَفزارهای حرفه‌ای حفاران آثار تاریخی، آسیب‌های زیادی به این گوردخمه و استودان تاریخی آن وارد کرده‌اند.
او با بیان این‌که به نظر می‌رسد قاچاقچیان اَموال تاریخی - فرهنگی به اَنگیزه‌های پوچِ کشفِ گنج، یکی از گوردَخمه‌های «لانه طاووس» با بیش از دو هزار سال قدمت را شکسته‌اند، ادامه می‌دهد: با توجه به شواهد موجود به نظر می‌رسد، قاچاقچیان آثار تاریخی با پیکور برقی و پتک، داعش‌وار به جان این گوردخمه افتاده‌اند، در حال حاضر سنگ‌های جدا شده‌ی بزرگ و کوچک درون گوردخمه‌ها به حال خود رها شده‌اند.
وی با اشاره به نزدیکی این محوطه‌ی تاریخی به مَرودشت و نزدیکی آن به دفتر یگان حفاظت میراث فرهنگی منطقه و پررفت و آمد بودن این جاده‌ی بین شهری اظهار می‌کند: در این محوطه‌ی تاریخی، چهار گوردَخمه در نزدیک یکدیگر قرار گرفته‌اند، سه گوردخمه در نزدیکیِ یکدیگر و در یک راستا قرار گرفته‌اند و گوردخمه‌ی دیگر، درست رو به روی آن‌ها و در سمت دیگرِ سینه‌ی کوه تراشیده شده است، همچنین داخل تعدادی از این گوردخمه‌ها، به کاه‌دانی و زباله‌دانی تبدیل شده‌اند و برخی دیگر نیز به جایگاهی برای کارتن خواب‌ها درآمده است و هنوز هم جای تکه تکه های کارتن را می توان از نزدیک دید که مایۀ شگفتی و افسوس فراوان است.
او می‌گوید: بر اساس آن‌چه که در پرونده‌ی ثبتی این مجموعه نوشته شده است؛ «همه گوردخمه‌ها را فراهخامنشی یا پس از هخامنشی تاریخ گذاری کرده‌اند.» اما به باور کارشناسان بهتر است که گاه‌نگاری‌ها را دقیق‌تر انجام داده و آن‌ها را از یکدیگر جدا کنیم. در واقع این گوردخمه ها در دو بازه‌ی زمانی تراشیده شده‌اند. یک دوره را بی‌گمان باید دوره‌ی فراهخامنشی دانست و دوره‌ی دیگر نیز که همزمان با با دوره‌ی اشکانیان است را می‌توان دوره‌ی پارسی نام‌گذاری کرد.
گور دخمه و تابوت‌های سنگی در دوران باستان برای تدفین مردگان مورد استفاده بوده‌اند. بر اساس اعتقادات مردم باستان، به‌خصوص در دوران هخامنشی، فراهخامنشی و ساسانیان، اجساد مردگان ابتدا بر بلندای یک کوه یا صخره قرار داده می‌شد و پس از مدتی که تنها استخوان‌های جسد باقی می‌ماند، این بقایا درون گوردخمه یا تابوت‌های سنگی دفن می‌شد. به همین دلیل این نوع از قبور را "استودان" می‌نامیدند. این کلمه به معنی محل گذاشتن استخوان کاربرد داشته است.