استقرار فرانسوی‌ها در قاره آمریکا

اوایل قرن شانزدهم، دریانوردان فرانسوی نیز که اغلب بروتون، نرماند یا باسک بودند، دچار تب سیاحت در سواحل پر وسعت اقیانوس اطلس و انجام اکتشافات در این نواحی شدند. درست پیش از سلطنت فرانسوای اول، دریانوردی از هونفلر(Honflur) به نام ژان دنیس (Jean Denis) در سال ۱۵۰۶میلادی عمیق در خلیج کوچک سن لوران(Saint Laurento) پیشروی کرد و حتی اولین نفری بود که مسیر کلی آن را روی نقش‌های  مشخص ساخت.

سی سال بعد یعنی حدود ۱۵۳۶م، مالوئن ژاک کارتیه(Malovin Jacqus cartier) مسیر رودخانه را پیموده و در محل کنونی مونرآل (Montreal) پا بر خشکی نهاد. وی حتی در زمستان نیز از آنجا گذر کرد و با بومیان کنار رودخانه روابطی برقرار ساخت. هم او بود که نام کانادا را که از یک واژه بسیار رایج سرخپوستان گرفته شده برگزید؛ احتمالا تشکیل اولین نمایندگی تجارتی فرانسوی در کشور‌های  متحد آینده به سال ۱۵۴۰ بر عهده‌ی وی بوده است. چنین به نظر می‌رسد که محل آن در هودسن علیا بوده که از آلبانی امروز چندان دور نبوده است. لیکن این نمایندگی بازرگانی چندان نپایید.

در عوض سواحل دریایی کانادا که از نظر ماهی روغن بسیار غنی بود، بزودی صیادان فرانسوی را به سوی خود جلب کرد، بخصوص که در این نیمه‌ی دوم قرن شانزدهم، جنگ‌‌های  مذهبی، کشور فرانسه را به ویرانی سوق داده بود.

پس از فرمان نانت (۱۵۹۸) که هانری چهارم بالاخره از واهمه جنگ‌‌های  داخلی آسوده خاطر گشته بود، فرصت یافت تا توجه خود را به سوی «دنیای جدید» معطوف دارد. تجارت پوست که در آن هنگام خواهان بسیاری داشت و کانادا نیز می‌توانست منبع پایان ناپذیر آن باشد، عامل مهمی برای این توجه به شمار می‌رفت. در سال ۱۶۰۳ آقای پیر دو مون (Pierre de monts) امتیاز قابل توجهی در منطقه وسیعی از این سرزمین در ساحل جنوبی سن لوران به دست می‌آورد. خلاصه درست در آن لحظه که اسپانیای جدید در فلوراید در شرف تکوین و تشکیل بود، طرح فرانسه جدید نیز در شمال کشور‌های  متحد آینده شکل می‌گیرد.

لیکن افتخار دسترسی به سواحل کشور‌های  متحد آمریکا در زیر پرچم کشور فرانسه، که هنوز بکر و کشف نشده باقی مانده بود، نصیب جیوانی د ورازانوا (Florentin Giovanni de Verrazano) گردید که از طرف فرانسوای اول مأموریت داشت راه عبوری از غرب اروپا به کشور چین بیابد که در آن هنگام افکار را سخت مجذوب خود ساخته بود. در این زمان قاره جدید اندک اندک به نام امریکا که نقشه بردار آلمانی والدسی مولر در سال ۱۵۰۷ به افتخار دریانورد ایتالیایی آمریگو وسپوسی (Amerigo Vespucci) آن را چنین نامیده بود، مشهور می‌گردید.

ورازانو در هفتم مارس ۱۵۲۴ در ساحل کارولینای جنوبی نزدیک دماغه فير (Cape Fear) پا بر خشکی نهاد. آذوقه هشت ماه‌های  که تدارک دیده بود به وی اجازه داد از این بندر تا بندری دیگر به کشتیرانی منظمی ادامه دهد و از سمت جنوب راهی شمال شود و به این ترتیب این مسافرت در تابستان بعد وی را تا دماغه کد (Cape Cod) رهنمون گردید. وی بر سر راه خود با محل‌های  گوناگونی که جغرافیدانان موفق به تشخیص آن‌‌ها شده بودند، آشنا گردیده بود که از آن میان مانهاتان (Manhattan) و جزیره مارتاز وینیارد (Martha's Vineyard) و خلیج ناراگانست (Narragansett) را می‌توان نام برد. وی برای این محل‌‌ها گاه نام ایتالیایی و گاه نام فرانسوی می‌نهاد، مثلاً ‌‌رودخانه‌ای  را که از مدت‌‌ها پیش هودسن نامیده می‌شد، واندوم (Vendome) نامید.

در حدود چهل سال بعد (۱۵۶۲ - ۱۵۶۴ و ۱۵۶۵)، تحت حمایت و پشتیبانی دریاسالار کولین‌یی (Coligny)، ژان ریبو (J. Ribaut) و رنه دو لودونی یر (Rene de Laudoniere) در فلوراید نزدیک مصب رودخانه (ماه) مه» (سن جونز) دست به کار ایجاد یک مؤسسه هوگنوا (Huguenot) (طرفدار مذهب پروتستان) شدند. لیکن این ماجرا عاقبتی فاجعه آمیز یافت. سپس مجددا چهل سالی وقت لازم بود تا فرانسوی دیگری که از خاک کانادا به راه افتاده بود، خاک کشور‌های  متحد آینده را زیر پا بگذارد. در واقع ۲۹ ژوئیه ۱۶۰۹ بود که ساموئل دو شامیلن (Samuel de champlain) اهل سن تونژه یک سال پس از بنیاد نهادن کبک که نمایانگر استقرار دیرپای فرانسویان در کانادا به شمار می‌رفت، در اولین نبرد تاریخی تی‌کوندرو‌‌گا (Ticonderoga) در شمال دریاچه‌ی ژرژ، در خاک ایالت کنونی نیویورک شرکت جست. درواقع وی به طور تصادفی دریاچه‌ی مهمی را که بعداً به نام خود او نامیده شد کشف کرده بود. ليكن هدفی که وی از سیاحت با قایق كانوئه داشت اکتشاف نبود. بلکه وی با هشتاد سرخپوست کوهستان نشین متحد گشته و ایشان را همراهی می‌کرد تا برضد قبیله ایروکوا (Iroquois) وارد منازعه و نبرد شوند. وی این مردان کوهستان را با تفنگ‌های  فتیله‌ای  خود که تا آن هنگام برای سرخپوستان نا آشنا بود، یاری کرد. همان شلیک اول کافی بود تا پیروزی بر آن کمانداران بینوا مسلم گردد.

به ظاهر این ماجرا اهمیت کمی داشت لیکن این جدال مقدمه خصومت شدیدی بود که بیش از یک قرن ایروکوا‌‌ها را بر ضد فرانسه‌ی جدید بسیج ساخت و از این قبایل سرخپوست متحدی مقتدر و مؤثر برای انگلیسی‌‌ها فراهم آورد تا در کوشش‌هایی که برضد رقیب بس خطرناک خویش، برای پس راندن آنان از خاک آمریکا مصروف می‌داشتند، موفق از آب درآیند.

فرانسوی‌ها نخستین مستعمرات خود را در آمریکای شمالی را در قرن 17 (1600) تأسیس کردند که بسیاری در کانادا امروزی قرار گرفته‌اند. این مستعمرات در درجه اول برای تولید و ارائه محصولاتی مانند خز و قند در نظر گرفته شده بودند.

فرانسوی‌ها نیز قلعه‌ها، پست‌های تجاری و شهرک سازی را در مناطق اطراف دریاچه‌های بزرگ و در بالا و پایین رودخانه می سی سی پی، از جمله استقرارگاه بزرگ لوئیزیانا، تأسیس کرد. این قلمرو شامل ایالت‌های کنونی لوئیزیانا، آرکانزاس، اوکلاهما، میسوری، کانزاس، نبراسکا، آیووا، مینه سوتا، داکوتای شمالی، داکوتای جنوبی، وایومینگ، مونتانا، کلرادو و آیداهو بود. پایتخت نیواورلئان، در دهانه رودخانه می سی سی پی، پس از پادشاه فرانسوی لوئی چهاردهم در سال 1718نامگذاری و تأسیس شد.

پس از پیمان پاریس در پایان جنگ فرانسوی‌ها و بومیان (1763)، فرانسه لوئیزیانا را تسلیم اسپانیایی‌ها کرد. فرانسه در سال 1800 مجدد کنترل لوئیزیانا را به دست گرفت و سه سال بعد ناپلئون آن را به ایالات متحده فروخت. در این فروش، حقوق  قبایل بومی (سرخپوستان) نادیده گرفته شد.

قلعه‌های فرانسوی و پست‌های تجاری در پایگاه‌هایی که بعدها شهرهای مشهور آمریکایی مانند باتون روژ، لوئیزیانا؛ دیترویت، میشیگان؛ پیتسبورگ، پنسیلوانیا و نچیز و بیلاکسی، می‌سی‌سی‌پی در آنها ساخته و بنا شدند.