پروفسور «پی یر بریان» استاد برجسته مطالعات هخامنشی در جهان در نشست علمی کارنامه و چشم انداز هخامنشیان که با همکاری سفارت فرانسه در تهران، انجمن ایرانشناسی فرانسه و دانشگاه تهران برگزار شد شرکت کرد. ناهید فروغیان مترجم آثار بریان به فارسی و ژاله آموزگار و چهره‌های بسیاری از نویسندگان و محققان تاریخ و زبانشناسی و دانشجویان در این نشست حضور داشتند.
پروفسور بریان در این نشست گفت: بخش قابل توجهی از کتاب‌های من حاوی اطلاعات مختلفی از دوره هخامنشی است که از مطالعه الواح هخامنشی به دست آمده است. بابد نسبت به ساختار امپراتوری هخامنشیان تغییر دیدگاه بدهیم. قبلا گفته می‌شد ایرانی‌ها در آن زمان دولت ساختارمند نداشتند و فئودالی اداره می‌شدند اما امروزه به خوبی می‌دانیم که پارسیان به مدت چندین قرن با عیلامی‌ها، بابلی‌ها و آشوری‌ها ارتباط داشتند و این به ما اجازه می‌دهد تا بفهمیم امپراتوری زمان کوروش بسیار پیچیده بوده است.
وی افزود: امپراتوری که نزدیک به ۲ و نیم قرن طول کشیده و آنها در این مدت توانستند در یک ساختار بزرگ خود را تا مدیترانه و نیل برسانند و ثابت شده که آنها از بابلی‌ها و آشوری‌ها پیشرفته‌تر بودند.
به گفته بریان، درباره مسافرت‌هایی که در آن زمان انجام شده مقاله‌ای دارم که اخیرا منتشر شده که از مطالعه لوح‌ها بدست آمده و آن اینکه همه راه‌ها برخلاف آنچه گفته می‌شود به راه شاهی ختم نمی‌شده و از مصر تا آسیای صغیر اینها جاده و ایستگاه داشتند که همه این مناطق را پوشش می‌داده است.
این مورخ فرانسوی افزود: هخامنشیان به نحو پیشرفته‌ای شبکه راه‌ها و مسافرتی خود را کنترل می‌کردند و اینها مطالعات اخیر الواحی است که پیشتر مطالعه نشده است. الواح نشان می‌دهد سفرها با مجوز انجام می‌شده و صدها نفر در این ساختار اداری مسافرتی فعالیت داشتند و ایستگاه‌های مختلفی در بین راه وجود داشته و مغازه‌هایی که به مسافران سرویس ارایه می‌داده و در پایان سال خدمات مغازه‌ها ارزیابی می‌شده و ساتراپ‌ها مسوول پرکردن مغازه‌ها از اجناس بوده‌اند به نحوی که هیچوقت خالی از اجناس نباشند.
وی این سوال را طرح کرد که آیا این الواح فقط به منطقه فارس کنونی محدود می‌شوند؟ گفت: خیر به مناطق دیگر هم مربوط می‌شوند. الواح جدیدی از شوش و بارچیان، فلسطین و مصر پیدا کردیم که نشان دهنده سطح بالای امپراتوری هخامنشی بوده است.
استاد مطالعات هخامنشی در سخنانش همچنین گفت: اسناد حاصله و مهرهای گلی برگرفته از الواح پیدا شده و پوست‌ها در مناطقی از مصر تا آسیای صغیر نشان می‌دهد و سیستم اداری پهناور هخامنشیان به صورت چندزبانه در مناطق مختلف اداره می‌شده و اسناد و حکم‌های حکومتی در هرمنطقه به زبان منطقه‌ای آرشیو می‌شده و به زبان پارسی کهن و عیلامی و زبان‌های دیگر ترجمه می‌شده است.
وی افزود: نامه‌ای که یکی از ساتراپ‌ها به یکی از حاکمان بالادستش در ۳۴۸ نوشته نشان می‌دهد برای ساختن یک دژ جدید امکاناتی مورد مطالبه بوده و برای این امر مکاتبه صورت گرفته و آن ساتراپ از آن حاکم منطقه‌ای هخامنش می‌خواهد اجازه دهد سربازها که عمدتا از کشاورزان بودند در فصل کشت پی کارشان بروند و بعد از آن برای سربازی برگردند.
به گفته استاد بریان، نامه اداری کشف شده‌ای هست مربوط به زمان اسکندر که مبین این است که اسکندر راه حکومت‌داری را از هخامنشیان تقلید کرده است.
وی افزود: اسنادی در مصر باستان پیدا شده که نامه‌های حکومتی هحامنشیان به ساتراپ‌ها و مسئول‌هایشان در مصر ارسال شده که آن موقع جزء امپراتوری پارس بوده و گستره این ساختار حکومتی تا دمشق و بابل و فراتر از اینها بوده و در این نامه‌ها حتی علوفه مرکب و غذای سهمیه مسافران با یک نظم اداری عالی پیش بینی شده بوده است.
به گفته این مورخ برجسته فرانسوی، در یک سندی که جدیدا پیدا شده و منحصر به فردتر از اسناد قرون وسطا است کارهای مربوط به ورودی یک گمرک در یکی از جزایر تحت حکومت هخامنشیان در زمان خشایارشاه سال ۴۷۵ را نشان می‌دهد.
وی افزود: این سند حاکی این است که کشتی باری از کجا آمده، نام کاپیتان آن چیست؛ مبلغ تخلیه بار کشتی پرداخت شده و گزارش مشروحی از مواد و بارهای داخل کشتی است. این یک سند مهم و اطلاعات دست اول از ارتباطات تجاری و فعالیت‌های کشتیرانی هخامنشیان بوده است.
این استاد افزود: سند دیگری که اطلاعات آن در حال چاپ است، اسناد سرامیکی هستند که با نوعی جوهر روی آنها نوشته شده و به منطقه‌ای در شرق غزه مربوط می‌شوند. در این اسناد هم مشخص است که آنجا هم برای تحویل مواد غذایی و تجارت و … چگونه کار می‌شده است.
بریان گفت: نتیجه مطالعه اسناد امروز ما که تا حدود زیادی مدیون اسناد قدیمی‌تر و مطالعه جدیدها و مطالعه مجدد قدیمی‌هاست می‌گوید سند نوشتاری هم حتی به تنهایی با شما سخن نخواهد گفت و تنها به سوالاتی پاسخ خواهد داد که یک مورخ پرسیده است.
مورخ فرانسوی گفت: تحقیقات اخیر ما، حاصل از مطالعه الواح باستانی نشان می‌دهد حکومت هخامنشیان ساختار اصلی بر پایه پارسی کهن در مرکز و به زبان حکومت‌های محلی در مناطق تحت حاکمیت خود بوده است.
استاد مطالعات هخامنشی همچنین گفت: مساله چندزبانگی در امپراتوری هخامنشی هم می‌تواند ما را در یک بن بست قرار دهد و هم یک نقطه قوت به شمار آید. یعنی اینکه متنی که به هرزبان خاصی در آن دوره نوشته شده در مناطق مختلف در آنها آن واژه‌های مخصوص پارسی حاکمیت اصلی هخامنشیان و نفوذ زبان فارسی را در آن دوره نشان می‌دهد.
به گفته وی، پارسیان در آن دوره سیستم اداری خود را در همه مناطق تحت حاکمیتشان اجرا کردند و هرجا که وارد می‌شوند نحوه فکر محلی را از بین نمی‌بردند ولی سیستم خود را هم به آنها انتقال می‌دادند.
وی افزود: در خاتمه اینکه نقش برجسته داریوش و ملازمانش در تخت جمشید که به آنها توضیح می‌دهد با کمک اهورا مزدا چطور توانسته دشمنانش را از بین ببرد.
چطور می‌تواند با داستان تعریفی هرودت مطابقت پیدا کند؟
بر اساس گزارش ایرنا، استاد بریان در عین حال گفت: به زعم من زمان آن رسیده تا هرودت را کنار بگذاریم چون داریوش در این اتفاق واحد به سه زبان عیلامی، بابلی و پارسی کهن سخن می‌گوید و هر یک از این انواع مورد مطالعه قرار گرفته که تفاوت‌های کوچک جالبی هم دارند نکات مهمی را فاش می‌کند. پس فهم درست این سند از مطالعه متخصصین هر کدام از زبان‌هایی است که در این نقش برجسته‌های تصویر داریوش بدست می‌آید که نتیجه‌اش به زودی منتشر خواهد شد.
وی افزود: منابع مختلف باستان شناسی نگاه مثبتی روی تاریخ هخامنشی دارند و این تاریخ نه فقط در دانشگاه‌های ایران بلکه در دانشگاه‌های سراسر دنیا تدریس می‌شود.
پروفسور «پی یر بریان» در پایان سخنانش گفت: «زنده باد تاریخ هخامنشی و سپاس برای دعوت به ایران.»