مسئله آگاهی ساسانیان از هخامنشیان(بخش هفتم)

مسئله آگاهی ساسانیان از هخامنشیان(بخش هفتم)

درباره خاطره به جامانده از هخامنشیان و اسکندر در ایران(قسمت دوم)

تاریخ ثبت: (1398/11/10 )  تاریخ بروزآوری: (1398/11/10 )

این مطلب (1,713)  بار مطالعه شده است.

این مطلب را با دوستان خود در واتساپ به اشتراک بگذارید.

البته از نظر اصول، این فرض هم امکانپذیر است که مطالبات ساسانیان، که حاکمیت بر مناطق تحت سلطه هخامنشیان را حق خود می‌دانستند، و نیز تأسی آنان به دوره قبل از پارتی‎ها، مدیون واسطه گری همین سلسله پارت بوده باشد. چون به هر حال ساسانیان را باید در وهله نخست وارث پارت‎ها، و نه هخامنشیان، دانست (ویزه هوفر ۱۹۸۶a؛ ۱۹۸۶b). مگر نه این که اشکانیان نیز سنت‎های هخامنشی را، از جمله در پذیرش عنوان "شاه شاهان"  و در تمسک به اردشیر دوم، که او را جد اعلای خود می‌دانستند، زنده نگاه داشتند و با صراحت ۔ مثلاً در مطالبات اردوان دوم از تيبريوس رومی - مدعی میراث گذشتگان خود شدند (نک. ویزه هوفر ۱۹۸۶a)؟

بله، البته، در آنچه گفته شک نیست، اما شاه دودمان پارت با استناد به کوروش و اسکندر قصد باز پس گرفتن مناطق مورد دعوا را داشت؛ در حالی که، درست برعکس، سیاست و تبلیغات ساسانیان دقیقاً بر رد و تکذیب سیاست رومی [ تقلید از اسکندر] استوار بود. به هر حال آگاهی و شناخت پارتیان از شاهان هخامنشی، تا زمان پادشاهی ساسانیان یا به فراموشی سپرده شد و یا از سوی ساسانیان مورد پذیرش قرار نگرفت و تأیید نشد (مگر از بی راهه‎ی گفتار افراد مورد اعتماد یونانی - بابلی یا یهودی). بازگشت دوباره‎ی ساسانیان به "آریاگرایی" هخامنشیان نیز تحولی مربوط به سده‎ی سوم بعد از میلاد است و باید میان آن و حرکت "نوایرانگرایی" "پارتیان"، که مربوط به سده‎ی یکم میلادی است، تفاوت قائل شد. نکته فوق گر چه اهمیت دارد، اما بر این واقعیت نیز باید تأکید کرد که تلاش‌های انجام گرفته در ( اواخر؟) دوره ساسانیان جهت بیرون راندن پارت‎ها از صحنه "تاریخ ملی" ایران و نیز تلاش آنان جهت تحقير پارتیان به عنوان حکام بیگانه و فرمانروایان منطقه‌ای (ملوک الطوایف؛ برای دیدن منابع در این مورد نک: ۱۷۷f.n.۶. n: ۱۹۸۶ويزه هوفر)، حق مطلب درباره پارتی‎ها را ادا نکرده و بر سهم عادلانه آنها در عظمت و قدرت ایران و حتی در استمرار سیاسی و فرهنگی آن پرده پوشانده است.(ص ۵۷۸ _ ۵۷۹)


این پرسش باقی است که پس چه کسانی حامی و ضامن حفظ و استمرار سنت‎های ویژه جنوب غرب ایران بودند:


شک نیست که در دوران هخامنشیان موبدان و فرزانگان زردشتی در این ارتباط اهمیت ویژه‌ای داشتند، آنان نه تنها در مسائل مذهبی عهده دار وظایف موبدی بودند، بلکه عملکرد آنان شامل تمام امور مربوط به مشروعیت بخشیدن به شاهنشاهی هخامنشی، تبلیغ این نهاد و حفظ و تأمین آن می‌شد. این واقعیتی است که نه تنها نقش گئومات مغ بلکه همچنین اخبار واصله از یونانیان درباره سهم موبدان زردشتی در تعلیم و تربیت شاهزادگان و وظایف آنان در آرامگاه کوروش، آن را به اثبات می‌رساند. حال، این گمان دور از ذهن نیست که با توجه به تحولات سیاسی در دوره‎ی پساهخامنشی - یعنی دوره‌ای که مرحله‎ی اول آن را سلطه سیاسی بیگانگان، یعنی سلوکی‎های "مداراجو" در مسائل سیاسی و مذهبی و مرحله‎ی بعد از آن را فرمانروایی ایرانیان اشکانی تشکیل می‌داد که خود را جانشینان و وارثان هخامنشیان می‌دانستند - نقش "طبقه موبدان" در پارس به عنوان عامل کلیدی در تعیین و انتصاب شاه، دیگر اهمیت چندانی نداشت و در عوض افکار و عقاید ویژه‎ی شرق ایران (فرهنگ کیانی)، که پارتی‎ها مبلغ آن بودند، و نیز نحوه و نوع خاص تسلسل سلطنت در این فرهنگ، در غرب ایران نیز رواج یافت و مورد استقبال قرارگرفت (به ویژه در قشر سیاسی و با نفوذ بزرگان پارس). موبدان لابد این دوره را با تلاش جهت حفظ و استمرار سنت‎های زردشتی در جامعه، گذراندند (نک. هوفمان و نارتن ۱۹۸۹، ص ۹۰). که البته باید انتقال سنت و طرح و خاطره‎ی یک گذشته‎ی تاریخی "ایراني" خالص و ناب به نسل‎های بعد یعنی همان اندیشه‌ای که ساسانیان نسل‎های نخست آن را با همه نیرو و به نحوی تعیین کننده دوباره زنده و فعال کردند - را نیز بخشی از وظایف موبدان در عرصه‎ی حفظ و نگهداری سنت‎ها به حساب آورد و آنگاه در دهه‌ها و سده‎های بعد در دیدگاه مذهبی (زردشتی) از تاریخ، یعنی همان دیدگاهی که بعدها به عبارتی به همراه با ملحقات غیر مذهبی (به ویژه ملحقات کیانی)، "تاریخ ملی" ایران را تشکیل داد (نک. کریستن سن ۱۹۳۱، ص ۳۵ و بعد؛ ۱۹۳۶، ص ۳۳ و بعد؛ یارشاطر ۱۹۸۳، ص ۳۹۵ و بعد)، اسکندر نیز به عنوان نابودکننده‎ی میراث مذهبی [ایرانیان] جای منفی به خود را پیدا کرد.

برچسب: ساسانیان; هخامنشیان; اسکندر
اثر یا گردآوری: یوزف ویسهوفر. ترجمه مرتضی ثاقب فر;منبع: تاریخ هخامنشیان(جلد ۸، تداوم و تغییر). درباره خاطره به جا مانده از هخامنشیان و اسکندر در ایران   -  لینک منابع: https://telegram.me/atorabanorg   -  

 ساسانیان
 هخامنشیان
 اسکندر
1403/09/20 20:59
در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • «انجمن خرد» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • انجمن خرد از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
  • درج در قسمت هایی که با ستاره قرمز مشخص گردیده الزامی است.
  • تعداد کاراکترهای نام، ایمیل و نظر نباید به ترتیب بیش از 100، 300 و 500 بیشتر باشد . در صورت عدم رعایت متاسفانه نظر شما ثبت نخواهد گردید.
  • نظرات پس از تأیید مدیر سایت منتشر می‌شود.

نام:

پست الکترونیک:

متن نظر:

کد امنیتی:

نظرات: