دانشمندان فعال درمرکز تحقیقات و حفاظت از متنهای کشف شده در کاوشهای باستان شناسی دانشگاه "تسیگهااو" چین موفق شدند با انتظام و اتصال مجموعهای از 2500 رشته نازک بامبوی باستانی، نوعی ابزار دقیق محاسبه و اندازه گیری ریاضی باستانی را شناسایی و بازسازی کنند.
به گزارش نیچر، ارتباط معنا دار ریاضی میان این رشتههای نازک بامبو که تاریخ آن به 305 پیش از میلاد باز میگردد، زمانی کشف شد که محققان دریافتند این رشتههای نازک بامبو با انتظام و اتصال خاصی درواقع 65 متن باستانی را شکل میدهند.
این چوبها 7 تا 12 میلیمتر عرض و حدود 5/1 متر طول دارند و بر روی هریک از آنها ، نقشهایی بخط هیروگلیف چینی با جوهر سیاه، نقش بسته است.
"فنگ لشنگ" متخصص تاریخ ریاضیات در دانشگاه "تسینگهااو" درهمین زمینه اظهار داشت که یکی از این متون باستانی تمامی اعداد را که بر روی 21 رشته بامبو نگاشته شده در خود ثبت کرده که کهن ترین نمونه از جدول ضرب برپایه 10 است.
او گفت : هنگامی که توانستیم چوب ها را در سر جای درست خودشان قرار دهیم، با یک نوع ساختار ماتریسی مواجه شدیم. در ستونهای بالایی و سمت چپ این ماتریس، 19 عدد قرار داشت. بدین ترتیب که در ابتدا 0،5 سپس 1 تا 9 و همچنین اعدادی در دهگان از 10 تا 90 ادامه داشت.
وی افزود که نتایج ضرب دو عدد در این جدول کهن همچون جدول ضرب امروزی از ضرب دو عدد در یکدیکر حاصل می شده است. همچین به کمک این جدول میتوان تمامی اعداد کامل را در یکدیگر ضرب کرد.
به گفته این کارشناس تاریخ چین، این ابزار محاسبات ریاضی، احتمالا درمحاسبه مساحت زمین و اراضی و یا محاسبه مقدار محصولات کشاورزی و یا برآورد و تعیین مالیاتها کاربرد داشته و حتی میتوان با استفاده از آن به برخی محاسبات پیچیده تر نیز رسید اما اطمینان نداریم که چنین کارهای پیچیده ای درآن زمان رایج بوده باشد.
او گفت:«چنین ماتریکس ضرب استادانهای درتاریخ چین، پدیده ای منحصر بفرد و بی نظیراست.کهنترین جدولی که تا پیش از این درچین شناسایی شده بود، به دوران سلسه کویین بازمیگردد که حدفاصل 221تا 206 پیش از میلاد بود. زمانی که مجموعهای از جملات کوتاه همانند "شش هشت تا میشود چهل و هشت تا " درآثار کهن ثبت شده بود و تنها امکان محاسبه و ضرب بسیار سادهای را نشان میداد. بابلیان باستان جدول ضرب را حدود 4000 سال پیش میدانستند اما جدول ضرب آنها بیش ازاین که برپایه 10(ده دهی ) باشد، بر پایه 60 بود. نخستین جدول ضرب شناخته شده در اروپا هم به دوران رنسانس باز میگردد.»
"جوزف داوبن" متخصص تاریخ ریاضی دانشگاه نیویورک میگوید:«این نخستین اثرساخته شده از جدول ضرب ده دهی در جهان است و نشان از انجام عملیات بسیارپیچیده ریاضی برای مقاصد نظری و تجاری دردوران جنگی چین باستان دارد. این دوران مصادف است با دورهای درست پیش از قدرت گرفتن نخستین امپراتور چین باستان که کشور را یکپارچه کرد و سپس دستور داد برای تحول وایجاد سنت فکری و فرهنگی دلخواه خود درکشور، تمام کتابها را سوزاندند و کار کتابخانههای خصوصی را نیز ممنوع کرد.»
کشور چین درساخت چرتکه که نیز یک ابزار محاسباتی است، پیشینه تاریخی کهنی دارد و این ابزار باستانی را به نام خود درمیراث معنوی یونسکو ثبت کرده است.
میترااسدنیا