گنبد نمکی جاشک یا کوه نمک جاشک (گنبد نمکی دشتی) ناحیه وسیع و مرتفع شمالی کوجاشک منتهیالیه جنوبی رشته کوه زاگرس، حدفاصل شهرستان دشتی و دیر در استان بوشهر، یکی از بزرگترین و فعالترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران و خاورمیانه و از جاذبههای طبیعی است. مهمترین خصوصیات بارز و متفاوت کوه نمکی جاشک به نوع نمکهای این کوه نمکی، گنبدها غارهای منحصربهفرد، آبشارها، بلورها و... میتوان اشاره کرد.
این پدیده ی طبیعی، بزرگترین گنبد نمکی خاورمیانه است و یکی از میراث ارزشمند طبیعی ایران محسوب می شود. مناظری که در جای جای این منطقه وجود دارند به گونه ای هستند که شاید مانندشان در هیچ جای دیگری نبینید. این گنبد نمکی یکی از فعال ترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران می باشد و به عنوان یک سرمایه ی ملی با قدمت ۶۰۰ میلیون سال بسیار حائز اهمیت است.
جاده ی دیر به خورموج را که در پیش بگیری و روستای جاشک را از نظر بگذرانی، ناگهان چشمت به منظره ای می افتد که شاید تا به حال ندیده باشی. منظره ای که لباس سپیدی از جنس نمک بر تن دارد و تو را به سوی دنیایی متفاوت می خواند .اين منطقه کوهستاني بوده و به علت شرايط خاص توپوگرافي و اقليمي فاقد هرگونه چشمههاي آب شيرين، آبشخور و چاه است و تنها غارهاي نمکي و چشمههاي نمکي به تعداد فراوان وجود دارد. کوه نمک جاشک در محدوده درويشي رودخانهمند قرار گرفته است. بخشهايي از گنبد نمکي کاکي که داراي نمک است فاقد هر گونه پوشش گياهي است اما بيشتر لايههاي سازنده آن آهکي است که از ميان کوه نمک سربرآورده و از پوشش گياهي بسيار خوبي برخوردار است و در دامنه هاي کوه نيز گياهان مقاوم به شوري مشاهده ميشود. در کل پوشش گياهي منطقه شامل گون، گيشدار و قيچ است که در فصل زمستان و بهار انواع گياهان يکساله سطح زمين را ميپوشاند و زيبايي خاصي به آن ميبخشد. همچنين در درههايي که از نمکزارهاي نمکي در امان ماندهاند، درختچههاي کنار و اشک به وفور ديده ميشود.
يخچالهاي نمکي از جمله پديدههاي زيباي گنبد نمکي دشتي به شمار ميرود و در ناحيه شمال غربي گنبد به وضوح ديده ميشود. اين يخچالها که حاصل حرکت ثقلي تودههاي نمکي در جهت شيب زمين است در حاشيه کناره گنبد تشکيل ميشود و به دليل مشابهت آن با يخچالهاي يخي به اين نام شهرت يافته است. آبشارهاي زيباي نمکي از ديگر ويژگيهاي گردشگري گنبد نمکي دشتي است که چهرهاي بس زيبا و دلنشين را به آن بخشيده است. اين آبشارها که در واقع مسير طبيعي جريان آب گنبد بوده در فصول کم آبي به واسطه تبخير کامل آب، بلورهاي زيباي نمکي ضخيمي در جهت جريان و به ويژه در مسير آبشارها ايجاد شده است و منظره تماشايي آبشار نمکي را ايجاد کرده است. اين پديده نادر در اواسط بهار تا تابستان و پائيز ديده ميشوند.
آیا شما هم فکر می کنید همه ی آبشارها در قلب جنگل و در منطقه های سرسبز شکل گرفته اند؟ باید بگوییم که گنبد جاشک این معادله را در ذهن شما بر هم می زند و با آبشارهایش به استقبال شما می آید. این آبشارها در مسیر طبیعیِ جریانِ آب گنبد قرار دارند و در فصول کم آبی به دلیل تبخیر کامل آب، بلورهای ضخیم و زیبای نمکین در جهت جریان آب ها و در مسیر آنها تشکیل می شوند تا یکی از دیدنی ترین مناظر هستی را خلق کنند. اواسط بهار تا اواسط پاییز بهترین زمان برای دیدن این آبشارها است.