بهنام قنبری، سرپرست هیأت گمانهزنی به منظور خواناسازی و پیگردی در زمینهای غرب بنای «چلپی اوغلی» شهرستان سلطانیه افزود: با انجام طرح ساماندهی بنا و تصمیم به ایجاد فضای سبز در حاشیهی غربی آن، پیش از هرگونه دخل و تصرف و فضاسازی نیاز به انجام گمانهزنی به منظور روشن شدن وضعیت لایهها و آثار بر جای احتمالی احساس میشد.
به گفته وی، با شروع کار و برای رسیدن به نتیجه بهتر در چهار نقطه از زمینهای غرب بنا چهار ترانشه ایجاد شد و آنها با اعداد رومی از I تا IV نامگذاری شدند که از ترانشهی یک در شمالیترین بخش محوطه تا کنون آثاری از فضاهای استقراری مربوط به دو فاز جداگانه شناسایی شده است.
وی گفت: فاز نخست شامل تنورهای ایجاد شده در زمین است که لایههای بر جای زیرین را بریده و تخریب کردهاند، فاز دوم نیز شامل دیوارهای سنگی و فضاهای کوچکی است که با استفاده از سنگ و آجر ساخته شدهاند، همچنین درون یکی از این فضاها نیز یک خمره بزرگ قرار گرفته که دقیقا چسبیده به دیواره غربی ترانشه است.
قنبری اظهار کرد: در کاوش ترانشه II نیز شواهدی از چند دیوار سنگی که فضاهای مختلفی را تشکیل داده اند شناسایی شد که درون یکی از این فضاها دو تنور قرار گرفته که نشان از استفاده کارگاهی یا محل پخت و پز در این قسمت است. در نیمهی غربی ترانشه نیز بقایای یک کف آجر فرش و سنگ فرش به دست آمده است.
به گفته این باستانشناس، از کاوش سومین ترانشه تاکنون هیچ بقایای معماری یا آثاری به دست نیامده است.
او سازه بزرگ با پلان دایرهای بدست آمده از ترانشهی چهارم را جالبترین آثار معماری به دست آمده تا این لحظه اعلام کرد و افزود: این پلان شامل سکوهای هشتی شکلی است که در بین هر کدام از آنها فضای باریک راهرو مانندی وجود دارد.
به گفته وی، در مرکز این فضای مدور یک چاه وجود دارد و به دور چاه، به تعداد زیاد ستونها یا پایههای آجری قرارگرفته است.
قنبری با تاکید بر این که پلان کامل این بنا فعلا به صورت کامل از زیر خاک بیرون نیامده است و کاوش در این ترانشه همچنان ادامه دارد، افزود: مقبره و خانقاه چلپی اوغلو بنایی آجری است که در شهرستان سلطانیه و در جنوب غربی مقبره الجایتو (گنبد سلطانیه) واقع شده و یکصد و شصت و هفتمین اثر تاریخی به ثبت رسیده در فهرست آثار ملی ایران است.
