به گزارش خرد آورده شده از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مرتضی رضوانفر، عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در معرفی 699 کتیبۀ فارسی و عربی، کشف شده از قعر دریای خزر در ساحل باکو دیروزسه شنبه 11 اردیبهشت با اعلام این مطلب گفت: کتیبه ها در فاصله 300 متری ساحل باکو در حاشیۀ قلعه و جزیره ای که بیش از 700 سال پیش(1306م) طی یک زلزله و مرتفع شدن دریا، به زیر آب رفته بود، یافت شدند. 

او با اشاره به نگهداری این کتیبه ها  در کاخ شروانشاهان باکو  گفت: این کتیبه ها حاوی کلمات فارسی و عربی است و تا کنون در چیدمانهای مختلف کتیبه ها در کنار یکدیگر، هیچ عبارت معناداری قرائت نشده است.

به گفته  رضوانفر، اسامی همچون فریبرز، گرشاسب، فرخزاد، فریدون، منوچهر، یزید، احمد، محمد و شیبانی در این کتیبه ها مشاهده شده است که به نظر میرسد اسامی حاکمین محلی باشد.

این عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به قرار داشتن کتیبه ها به مدت هفت قرن در زیر آب و کشف آنها طی 30 سال کاوش باستان شناسی، افزود: اندازۀ کتیبه ها اکثرا 70 در 50 سانتیمتر است و تصاویر انسانی و حیوانی و همچنین صورت دیو و اجنه (صورتهای این جهانی و آن جهانی) روی برخی از آنها نقش بسته شده است.

                                                                                               
او با اشاره به این بیت از سروده های فردوسی که « بسازند جای شگفتی طلسم / که کس بازنشناسد او را ز جسم» اظهار داشت: با توجه به استفاده از خطوط  و جملات وهمی و نبود دقت در ترکیبات و اصول خوشنویسی، همچنین وجود صورتهای دیو و عجائب المخلوقات، احتمالا به عنوان تعویذ و طلسم برای دفع بلایا و دشمنان، تهیه شده اند و شاید به عمد به عنوان طلسم، در آب و در کنار یک قلعۀ دفاعی غرق شده اند. 
وی افزود: در گذشته برای حفاظت از قلعه ها از طلسم استفاده می کردند و معتقد بودند این قلعه ها قابل فتح و گشایش نیستند، همچنین برای حفاظت از دفائن و خزائن یا منازل شخصی، طلسمی بر ورودی آنها تعبیه می کردند.

رضوانفر گفت: طلسم در تعریف دهخدا، ترکیبی از صورتهای ارضی و سماوی و یا خطوط وهمی است که اهل فن برای دفع موذی، ترسیم می کنند و منظور کلمات و خطوط مرموز و غیرقابل فهمی است که برای عموم قابل خوانش و فهم نباشد. 

به گفته وی، در واقع اعتقاد بر این بوده است که جمع کردن قوای فعال و منفعل یعنی قوای آسمانی و زمینی توسط افراد خبره، باعث به کارگیری قوای کائنات در امور زمینی می شود و شاید به قول فرخی سیستانی شاعر قرن پنجم، تعداد این کتیبه ها نیز هزار طلسم بوده و تنها 699 عدد از آنها یافت شده است.
این پژوهشگر پیشکسوت در پایان به این بیت از سروده های فرخی سیستانی «زهی قلاعی (قلعه-هایی) در هر یکی هزار طلسم/ که خیره گشتی از او چشم مردم هشیار» اشاره کرد.

                                                                                    
تعداد 699 کتیبه های فارسی و عربی کشف شده  بعد از هفت قرن از قعر دریای خزر احتمالا به عنوان تعویذ و طلسم برای دفع بلایا و دشمنان، تهیه و شاید به عمد به عنوان طلسم، در آب و در کنار یک قلعۀ دفاعی غرق شده اند.