نهاوند شهر سراب‌ها ( چهار- سراب گاماسیاب)

نهاوند شهر سراب‌ها ( چهار- سراب گاماسیاب)

سرچشمه شریان اصلی حیات در غرب کشور

تاریخ ثبت: (1397/01/12 )  تاریخ بروزآوری: (1397/01/12 )

این مطلب (7,322)  بار مطالعه شده است.

این مطلب را با دوستان خود در واتساپ به اشتراک بگذارید.

سرآب گاماساب

سرآب گاماسیاب (گاماساب) سرچشمه یکی از طولانی ترین رودخانه های کشور است که ازدامنه ارتفاعات کوه سنگی گرو(گرین) در مسیر جاده نهاوند به نورآباد (لرستان) و در ۱۹ کیلومتری جنوب شرقی نهاوند سرچشمه گرفته و در امتداد کوه گرو ادامه می‌یابد و آب رودخانه های متعددی را مانند حرم آباد، قلقل رود و خرم رود را دریافت کرده و پس از مشروب نمودن مزارع کشاورزی دشت نهاوند، به رودخانه قره سو و در ادامه به کرخه و در نهایت به تالاب هور العظیم می‌پیوندد.


محوطه سراب زیبایی خیره کننده‌ای دارد. آب رودخانه بقدری خنک است که به سختی می‌توان دستان خود را در آب نگه داشت.
منشأ آب آن یخچال طبیعی است و دارای آبدهی ۵ متر مکعب در ثانیه است که این رقم در مقایسه با سایر سرآب ‌های موجود در زاگرس و حتی سایر سرآب ‌های کشور عددی قابل توجه است.
آب جاری شده از سراب گاماسیاب سرچشمه‌ی اصلی رودخانه‌ی بزرگ گاماسیاب است. 
در بالا دست چشمه‌ها، غاری طبیعی دیده می‌‌شود و محوطه‌ی اطراف سرآب جنگل‌ کاری شده‌ است. در مسیر این رود با احداث نیروگاه برق آبی و حوضچه‌ های پرورش ماهی، در زمینه تولید برق و پرورش ماهی اقداماتی انجام شده است. حیات جانوری در این منطقه شامل پستاندارانی همچون قوچ، میش، کل، بز، گرگ و پرندگانی  مانند کبک، بلدرچین، فاخته، قمری و چنگر است و در رودخانه می‌توان به انواع ماهی از جمله قزل آلای رنگین کمان، سفید ماهی و سنگ ماهی اشاره کرد.
انتخاب این منطقه به عنوان منطقه نمونه گردشگری و انجام اقداماتی جهت رفاه حال گردشگران از قبیل مکان های اقامتی و امکانات تفریحی دیگر از جمله قایقرانی، ماهیگیری، اسب سواری از برنامه های دولت است.


گاماسیاب در تاریخ قدیم به اسم لوکنی معروف بوده است.


 سرآب گاماساب سی‌ودومین اثر طبیعی ملی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.

مسیر دسترسی به سرآب گاماسیاب

مسیر دسترسی به سرآب گاماسیاب:


برای رسیدن به سراب گاماسیاب، شهر نهاوند را به سمت سه راهی «نهاوند-ملایر-بروجرد» طی می‌کنیم، پس از ده کیلومتر به پاسگاه قلعه قباد می‌رسیم. از این محل یک راه آسفالته فرعی منشعب می‌شود که به نوراباد می‌رسد. با طی مسافت ده کیلومتر و گذشتن از روستاهای قلعه قباد و وراینه، به راه فرعی خاکی در سمت چپ می‌رسید که تابلویی با عنوان «پارک جنگلی گاماسیاب» در ابتدای آن قرار دارد. از این نقطه تا سرچشمه گاماسیاب کمتر از پانصد متر فاصله است.

وجه تسمیه گاماسیاب

وجه تسمیه گاماسیاب:

 گاماسیاب از دو کلمه گاو و ماهی تشکیل شده است، در بالای سرچشمه رودخانه در قله کوه دو محل پشت سر هم وجود دارد که برف آنها در بیشتر سال‌ها آب نمی‌شود و این دو محل در قله کوه گرو و در سمت رو به شمال آن به طرف نهاوند واقع شده‌ است و معمولا تا اواخر تیرماه برف آن دو قسمت تا حدی ذوب می‌شود که در نهایت به شکل یک گاو و یک ماهی به دنبال هم نمایان می‌شود. که در سالهای اخیر بدلیل گرما و کاهش بارشها کمتر قابل مشاهده است.

گفتنی است در سفرنامه‌های مختلف هر کدام به نوعی از گاو و ماهی نام برده و متذکر شده‌اند که آن گاو و ماهی حافظ مردم نهاوند است و آب رودخانه گاماسیاب از برف‌های مذکور حاصل می‌شود.

وجود کوه‌های مرتفع با برف دائمی و آب فراوان و پاکیزه و سرد و هوای دلپذیر و مطبوع کوهستان، جذابیت خاصی به این سراب بخشیده و موجب جلب و جذب مشتاقان کوه و کوهپیمایی و کوهنوردی  شده است، بی‌جهت نیست که از شهرستان نهاوند و شهرهای مناطق دیگر برای کوهنوردی و صخره‌نوردی به این نقطه روی می‌آورند.

غار گاماسیاب


 

غار گاماسیاب:

 

غار گاماسیاب

این غار در نزدیکی نهاوند و در مجاورت روستای تاریخی «وراینه» واقع شده است. دهانة غار همانند شکاف سنگی به عرض 2 متر و ارتفاع 8 متر است که در شیبی مشرف به رودخانه قرار دارد. کف غار به علت چکیدن آب از سقف خیس و پر گل و لای است. غار گاماسیاب شامل تالاری با عرض 10 متر و ارتفاع 5 متر و دالانی در عمق 40 متری است که به وسیله‌ی دهلیزها و راهروها با هم مرتبط می‌گردند. در سمت چپ دهانه‌ی این غار دو لوحه‌ی کوچک و بزرگ در ارتفاع 3 متری وجود دارد، که در سال 1309 هجری قمری به فرمان ناصرالدین‌شاه قاجار نوشته شده است. غار گاماسیاب نتیجه عمل فرسایش آبهاى زیرزمینى مى‌باشد که بر اثر آن کربنات کلسیم در آبهاى اسیدى (آبهاى حاوى دیوکسیدکربن و اسیدهاى آلى) انحلال یافته است.

 

 


 

 

رود گاماسیاب

رود گاماسیاب

از سرآب گاماسیاب، رود گاماسیاب سرچشمه می‌گیرد که یکی از طویل‌ترین رودخانه‌های ایران به شمار می‌رود.

این رود در طول دره شهرستان و مسیر دشت دلتایی نهاوند جاری است و به هنگام عبور، قسمت عمده روستاها و باغ‌های باختری شهر را مشروب ساخته و پس از دریافت سایر جریانات سطحی دیگر حوزه‌های مجاور نظیر آب ملایر، تویسرکان، اسدآباد به صحنه در شرق استان کرمانشاهان وارد شده و در فرامان کرمانشاهان به رود قره‌سو می‌ریزد. گاماسیاب پس از عبور از استان کرمانشاهان وارد استان لرستان می‌گردد. گاماسیاب در طول شهرستان خرم‌آباد بنام سیمره نامیده می‌شود و تمام رودخانه‌های لرستان به آن می‌پیوندد و پس از گذشتن از لرستان در غرب خوزستان جاری و بنام کرخه نامیده می‌شود و بالاخره به تالاب هورالعظیم منتهی می‌گردد.

نقشه رود گاماسیاب

بررسی وضعیت شریان اصلی حیات در غرب کشور


حال ناخوش این روزهای گاماسیاب و سیمره


حکایت گاماسیاب و سیمره روایت مادر و دختری است که احوال این روزهایشان تعریفی ندارد، گاماسیاب در همدان و کرمانشاه از پمپ‌های غیرمجاز می‌نالد، سیمره در لرستان و ایلام ازدست‌های خالی‌ گلایه دارد.
به گزارش انجمن خرد آورده شده از خبرگزاری مهر، از گاماسیاب تا سیمره حکایت رودخانه‌ای است که بار آب و نان غرب کشور را به دوش می‌کشد، از باغات انار گرفته که به لطف سیمره سرخ می‌شوند تا اراضی کشاورزی که به برکت سیمره بار می‌دهند.

گاماسیاب مادر سیمره و سیمره دخترکی خروشان و بازیگوش است که گاه بی گدار به آب می‌زند و در اوج پرآبی اراضی کوهدشت را زیر آب می‌برد تا گاهی نام سیمره با سیلابهای خروشان پیوند بخورد.

اما حال گاماسیاب مادر دخترک بازیگوش چندان خوب نیست، پمپ‌های مکنده در کرمانشاهان دست گاماسیاب را خالی کرده‌اند تا از سال 93 تا کنون بارها مادر سیمره در سوگ ماهیان خود بنشیند و زار زار در دامن دخترک خود گریه کند، هرچند که به برکت رودخانه های پیوسته به سیمره در خاک لرستان و ایلام روزگار این رودخانه در برخی فصول حکایت دلبری‌هایی بود که نصیب باغات و اراضی حاشیه سیمره شد ولی این دلبری ها چندان دوام ندارد تا سیمره خیلی زود از پا بیفتد و خسته شود.

عدم استفاده از روش‌های نوین آبیاری در سرچشمه گاماسیاب

عدم استفاده از روش‌های نوین آبیاری در سرچشمه گاماسیاب

 

و اما روایت گاماسیاب در سرچشمه خود حکایت دست‌های نیاز برای تامین آب شرب و کشاورزی است که به سمت این رودخانه دراز شده است تا حتی برخی کارشناسان و مسئولان از گاماسیاب به عنوان ظرفیتی برای تامین آب شرب بلندمدت نهاوند یاد کنند.

امیر خجسته نماینده مردم همدان در دوره‌های نهم و دهم در مجلس شورای اسلامی معتقد است باید راه حل بلند مدتی برای حل مشكل آب در استان اندیشیده شود تا نیم نگاهی به لزوم اجرای طرح آبرسانی از گاماسیاب به همدان داشته باشد.

این در حالیست که مسئولان حوزه کشاورزی همدان برای تامین آب اراضی نهاوند دست به دامن گاماسیاب شده‌اند تا عمده آب تامین شده از این محل صرف مزارع شود هر چند که آبیاری سنتی موجود در کشاورزی نهاوند دیووار ۹۴ درصد آبهای مفید این شهرستان را می‌بلعد.

 

سیمره

عدم مدیریت صحیح در استفاده از آب این رودخانه موجب شده که مسئولان همدانی نیز معتقد باشند به دلیل به سرانجام نرسیدن کانال کشی نهرها هم اکنون حجم بسیاری از آب سراب گاماسیاب بدون ساماندهی و نظارت هدر می رود تا بهترین راه حل ممکن در شرایط فعلی را تسریع در اجرای کانالهای آبرسانی و توسعه سیستم های نوین آبیاری در بخش کشاورزی بدانند.

فرصتی برای عبور از کشاورزی سنتی در بالادست رود گاماسیاب

 در گزارشی که در خبرگزاری مهر منتشر شده و توسط خبرنگاران استانی غرب کشور این خبرگزاری از همدان (پروین قادری دانشمند)، کرمانشاه (مسلم معین)، لرستان (فاطمه حسینی) و ایلام (رمضان نوری) تهیه‌شده و خلاصه آن در ادامه می‌آید قابل توجه است.

فرصتی برای عبور از کشاورزی سنتی

 

عضوهیئت علمی گروه آبیاری دانشگاه بوعلی سینا در این زمینه در گفتگو با مهر می گوید: گاماسیاب یکی از طولانی ترین رودخانه های غرب کشور است که سرچشمه آن از جنوب شرقی نهاوند در استان همدان و از سراب گاماسیاب است.

صفر معروفی با بیان اینکه گاماسیاب پس از قطور شدن به وسیله بعضی دیگر از جریانات سطحی از کنگاور وارد استان کرمانشاه می شود، گفت: این رود پس از پیوستن به قره سوی کرمانشاه به سیمره لرستان می رسد و با اضافه شدن به کرخه تا هورالعظیم ادامه دارد.

معروفی با بیان اینکه از ظرفیت این رود در استان همدان بهره برداری می شود، گفت: این رود فرصتی برای توسعه فعالیتهای کشاورزی فراهم کرده است.

وی بیان داشت: با استفاده از این ظرفیت می‌توان برای توسعه آبیاری قطره‌ای و طرح‌های آبیاری مختلف و آبی کردن زمین‌های کشاورزی منطقه گام‌های بلندی برداشت.

 

مرگ مادر سیمره در کرمانشاهان

روایت گاماسیاب بعد از همدان حکایت مادری است که در کرمانشاه در سوگ داشته‌های خود نشسته است، داشته‌هایی که همه یکی یکی از دست رفته تا گاماسیاب نیز به سختی نفس بکشد.

سال ۹۲ بود که روایت مرگ مادر سیمره و ماهی‌هایی که خوراک مور بیابان شدند به سرخط رسانه ها رفت تا ماجرای گاماسیاب در سال ۹۳ نیز تکرار شود و مسئولان از پمپ‌های آبی بگویند که شیره حیات شریان حیاتی غرب کشور را می‌مکند.

بسیاری از کشاورزان حاشیه رودخانه بدون توجه به هشدارها اقدام به برداشت بی رویه آب از این رودخانه که خود مامن و زیستگاه بسیاری از موجودات و آبزیان است، می‌کنند و عملاً کمر به نابودی این شریان زندگی غرب کشور بسته‌اند.

مشکل زمانی حادتر می‌شود که این رودخانه در مسیر شهرستان صحنه قرار می‌گیرد. متاسفانه شواهد نشان می‌دهد که برداشت های غیراصولی از آب این رودخانه و نیز حفر چاه های غیرمجاز بسیار در کنار عبور گاماسیاب، نفس این رودخانه و موجوداتش را به شماره انداخته است.

از سوی دیگر وجود شالیکاری های بسیار توسط کشاورزان صحنه‌ای که در حاشیه این رودخانه ایجاد شده است، بخش اعظمی از آب گاماسیاب را به خود اختصاص می‌دهد به طوری که در زمین‌های پایین دستی، دیگر آبی برای جریان و حتی زندگی جانداران این رودخانه باقی نمی‌ماند.

مسئول امور آب شهرستان صحنه با تایید مخاطرات پیش روی گاماسیاب در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: برنامه‌های بسیاری برای مبارزه و جلوگیری از خشک شدن آب رودخانه گاماسیاب از شهرستان صحنه آغاز شده است و برای جلوگیری از این فاجعه زیست محیطی در سال 93 بیش از ۲۲۰حلقه چاه غیرمجاز که در این شهرستان حفر شده بود، پر شده است.

وی البته معتقد است که تنها با پر کردن کردن چاه‌های غیرمجاز نمی‌توان از فاجعه در گاماسیاب جلوگیری کرد و یادآور می‌شود: باید برای جلوگیری از این مسئله فرهنگ سازی کرد تا بسیاری از روش‌های نادرست در بحث بهره برداری از آب اصلاح شود.

 

دلبری های سیمره در لرستان

 

ماجراهای گاماسیاب در لرستان با سیمره تعبیر می شود، رودخانه ای که با ورود به لرستان و روستاهای شرقی کوهدشت، خط مرزی میان این استان با کرمانشاهان و ایلام را به وجود می آورد.

اوضاع سیمره در اینجا نیز طی سال‌های گذشته چندان خوب نبوده است تا وجود ۱۰ سال خشکسالی و نبود بارش، سیمره را به رودخانه‌ای کم عمق تبدیل کند به طوریکه درصورت ادامه خشکسالی ها پیش بینی می‌شود این رودخانه چون سرچشمه‌ها و رودهای کوچک اطرافش کم کم به مرگ دچار شود.

 

خروش سیمره

هرچند بارش‌های پی درپی سال گذشته در رگ بی رمق سیمره جاری شد تا این رودخانه چون سالیان دیرین جان بگیرد و سهمناکی خود را به رخ شناگران و ماهی گیران بکشاند، رودخانه‌ای که گاه با گرفتن جان شناگران بسیاری دلهره  خاصی را در ذهن اهالی منطقه جای می داد.

و اما حکایت سیمره با گاماسیاب فرق می‌کند، اینجا سیمره موج هایش را بالا کشانده تا همچنان بدود و پیچ بخورد تا بدون استفاده در لرستان خود را به کرخه و سدهای استان های پایین دست برساند.

 

مشت نمونه خروار

بنابراین گزارش ماجرای گاماسیاب تا سیمره حکایت مشت نمونه خروارها مشکلات بخش آب و کشاورزی غرب کشور است، جایی که سیمره به رغم سخاوت با کم دستی و گاه تهی دستی نظاره گر بی آبی مزارعی است که در کنار خروشان‌ترین رودخانه غرب کشور مشق تشنگی می‌کنند.

استانهای غرب کشور به لحاظ معیشتی وابستگی زیادی به کشاورزی دارند تا هر تنش آبی دست مزرعه ها را برای پرکردن جیب صاحبانشان خالی کند و این یعنی اقتصادی متزلزل که چشم به تدبیر و چاره اندیشی جدی متولیان بسته است.

 

سد سیمره

اولویت بخشیدن به بحث مدیریت منابع آب در این منطقه خواسته همه کارشناسانی است که می‌دانند راهکار در این زمینه استفاده بهینه از ظرفیت های موجود با حفظ اصول علمی برداشت و روشهای نوین مصرف و توزیع آب است.

سیمره در صورت مدیریت بهینه منابع آب و وجود نگاه فرابخشی می‌تواند به کشاورزی غرب کشور حیات ببخشد و یا با بی‌توجهی و استمرار وضعیت کنونی منجر به چالش جدی زیست محیطی و خسارات جدی به بخش کشاورزی شود، خساراتی که تبعات آن دامن معیشت مردم را گرفته و در نهایت خالی شدن روستاها و مهاجرت به شهرها، از رونق افتادن تولید و آسیب های اجتماعی دیگری را رقم خواهد زد.

محرومیت‌ها در غرب کشور در مقایسه با دیگر مناطق رنگ بیشتری دارد، سرمایه‌گذاری برای شکوفایی استعدادهای این منطقه که به طور عمده در بخش آب و کشاورزی است می‌تواند از عمق مشکلات بکاهد، هرچند که کم توجهی‌ها دره محرومیت‌ها را هر روز عمیق تر می‌کند، مثل دره رویاهای سیمره و گاماسیاب که هر شب خواب اراضی و باغات سرسبز را می‌بیند.

برچسب: گاماسیاب; سراب; نهاوند
اثر یا گردآوری: ;منبع: خبرگزاری مهر، ایسنا و سایت کویر و بیابانهای ایران   -  لینک منابع: https://www.mehrnews.com/news/2760076/   -   https://www.irandeserts.com/article/%D8%BA%D8%A7%D8%B1-%DA%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF/

 گاماسیاب
 سراب
 نهاوند
1403/09/19 19:23
در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • «انجمن خرد» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • انجمن خرد از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
  • درج در قسمت هایی که با ستاره قرمز مشخص گردیده الزامی است.
  • تعداد کاراکترهای نام، ایمیل و نظر نباید به ترتیب بیش از 100، 300 و 500 بیشتر باشد . در صورت عدم رعایت متاسفانه نظر شما ثبت نخواهد گردید.
  • نظرات پس از تأیید مدیر سایت منتشر می‌شود.

نام:

پست الکترونیک:

متن نظر:

کد امنیتی:

نظرات: