به گزارش انجمن خرد آورده شده از ایسنا، محمد حسن طالبیان، معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بعد از گذشت حدود یک هفته از وقوع زمین‌لرزه فاجعه بار غرب کشور با ۷ و ۳ ریشتر، برای بررسی وضعیت بناهای تاریخی قرار گرفته در این استان که بیشترین آسیب‌های انسانی و فیزیکی را نیز به چشم دید، یک شنبه ۲۸ آبان، به کرمانشاه رفت و میزان آسیب وارد شده به بناهای تاریخی قرار گرفته در مسیر زلزله را بیش از یک و نیم میلیارد تومان برآورد کرد.

طالبیان در گفت‌وگو با ایسنا درباره‌ی وضعیت بناهای تاریخی قرار گرفته در «دالاهو»، «سرپل ذهاب» و «قصرشیرین» و اقداماتی که باید از این به بعد برای بناهای تاریخی آسیب دیده انجام داد، توضیحاتی داد.

او وضعیت بنای «طاق گرا» در گردنه پاتاق بر سر راه کرمانشاه به سرپل ذهاب و در ۱۵ کیلومتری این شهرستان را سالم اعلام کرد و گفت: فقط دیواره‌ی «صُفه‌»ای که به این نقطه می‌رسد، کاملا فرو ریخته و در زمان حضورمردم خطرناک است، بنابراین نیاز به یک کار جاده‌سازی دارد. این راه کوهستانی و در کنار پرتگاه است. از سوی دیگر چون سنگ‌های مختلف از کوه ریزش کرده‌اند و سنگ‌های سنگین وزن با این زلزله پایین آمده‌اند، آن‌ها نیز باید ساماندهی شوند.

وی مجموعه مقبره‌های «ابودوجانه» و «عبدالله بن عمر» را دو بنای تاریخی در این مسیر دانست که نسبت به دیگر بناهای تاریخی، آسیب بیشتری دیده‌اند و بیان کرد: بیشترین آسیب را مسجد «عبدالله» دیده است، علاوه بر آسیب‌هایی که به بدنه وارد شده و ترک افقی در سقف و بدنه و ریزش یک بخش از بنا، پایین افتادن یک سنگ از کوه باعث شده تا دیواره پشت بام بنا تخریب و بخشی از مناره نیز تخریب شود که آن‌ها نیز باید استحکام‌بخشی شوند.

او اضافه کرد: این بنا، به مرمت اضطراری نیاز دارد تا اگر پس لرزه‌ای در منطقه به وقوع پیوست، تخریب دیگری به این بنا وارد نشود.

طالبیان همچنین از تخریب پنج درصدی بنای تاریخی «زیچ منیژه» خبر داد و افزود: دیواره و طاق در ضلع جنوبی این بنای تاریخی نیز آسیب دیده‌اند که خوشبختانه می‌توان آن‌ها را به سرعت ترمیم کرد.

به گفته‌ی طالبیان؛ تخریب هفت درصدی «قلعه گبری» در این مسیر نیز در دستور کار مرمت و ساماندهی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمانشاه قرار می‌گیرد.

وی همچنین از بررسی مجموعه ساسانی «قصرشیرین» در این شهر خبر داد و افزود: خوشبختانه «عمارت خسرو» آسیب چندانی ندیده‌اند و آسیب‌ها و تحریب در حد «ازاره‌های خشکه چین» محوطه بوده است،‌همچنین فقط چند ترک در بنای «چارقاپی» به وجود آمده است.

آنوبانی‌نی به ساماندهی گسترده نیاز دارد

او در ادامه با بیان این‌که خوشبختانه نقش برجسته «آنوبانی‌نی» پادشاه لولوبی در سرپل ذهاب و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین سنگ‌نبشته‌های ایران با قدمتی حدوداً ۴۸۰۰ سال، هیچ آسیبی ندیده است، اظهار کرد: فقط ریزش کوه و سنگ در بخش‌هایی از این مجموعه اتفاق افتاده است، اما از سوی دیگر این محوطه به ساماندهی گسترده نیاز دارد که امیدواریم بعد از برطرف کردن مشکلاتِ زلزله‌ی رخ داده، بلافاصله طرح ساماندهی اولیه این نقش برجسته مهم  در منطقه در اولویت قرار گیرد.

وی با اشاره به وجود یک ساختمان در نزدیکی این محوطه، گفت: در صورت موافقت مدیریت شهری منطقه و میراث فرهنگی اگر بتوان از فضای این ساختمان استفاده کرد می‌توانیم مرکز پژوهشی و معرفی منطقه را در این نقطه انجام داد، چون این محوطه یک مجموعه از نقش برجسته‌های مهم در خود دارد.

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، همچنین با بیان این‌که در کاروانسرای «قصرشیرین» نیز تخریب‌هایی رخ داده، بیان کرد: تخریب‌های رخ داده بر اساس پلان در ضلع شرقی بنا و دیواره‌ها به طول ۲۱ متر رخ داده و بخشی از آن نیز ریخته است.

باید درباره کاروانسرای قصرشیرین با اوقاف صحبت جدی شود

او همچنین با اشاره به گرفتن این کاروانسرای «قصرشیرین» از سوی اداره اوقاف و ایجاد بار اضافه روی بدنه این کاروانسرا و حجره‌هایی در فضای پشتی آن از سال ۱۳۸۱،  اظهارکرد:  اوقاف متاسفانه در این بنای تاریخی بارگذاری تجاری کرده است، در شرایطی که در این فضا باید بارگذاری سبک انجام شود که نه فقط بحث زلزله بلکه آتش‌سوزی نیز به این بنای تاریخی آسیب وارد می‌کند.

وی خبر داد: قرار است میراث فرهنگی و اوقاف در این زمینه جلساتی داشته باشند.  

بیشترین آسیب‌ها متوجه «ابودوجانه» و «عبدالله بن عمر» است

وی با تاکید بر لزوم در اولویت قرار دادن دو مجموعه مقبره «ابودوجانه» و «عبدالله بن عمر» با توجه به آسیب‌های وارد شده به آن‌ها، بیان کرد: باید طراحی مرمت‌ها به روش تکنیکی انجام شود تا پیوستگی این بناها برگردند هر چند در دوره ساسانی از گچ نیم‌کوب استفاده شده  و مقاوم است اما یکپارچگی بنا اهمیت زیادی دارد.  

به اعتباری بیش از یک و نیم میلیارد برای مرمت نیاز است

طالبیان تاکید کرد: در حال حاضر براساس برآورد اولیه از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه، میزان خسارت وارد شده به این بناهای تاریخی چیزی حدود یک میلیارد و ۵۳۰ میلیون تومان است، اما برای تائید نهایی این میزان خسارت و اعتبار مورد نیاز برای مرمت آن‌ها، باید چند بنای تاریخی دیگر در کرمانشاه مانند تکیه «بیگلربیگی»، «معاون الملک» و «گنبد چارسو» نیز بررسی شوند چون از سوی دیگر باید مناطق صعب‌العبور نیز بررسی شوند.

معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث فرهنگی تاکید کرد: قرار است تا همه‌ی این بناها به طور کامل مستندسازی شوند و طرح‌های مرمتی در بخش‌های تخریبی در دست تهیه هستند تا بعد از تائید در شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی کرمانشاه، مرمت آن‌ها آغاز شود.

به گفته‌ی وی، از یکی دو روز آینده نیز بحث تجهیز کارگاه با حضور استادکاران بومی در منطقه آغاز می‌شود. تجهیز و مرمت این بناها باید در اولویت دار باشد، در واقع آن فعالیت همه جانبه میراث فرهنگی است، به همین دلیل در حال انجام برنامه ریزی‌ها به دقت هستیم تا بتوانند کار مرمت‌های اضطراری و ساماندهی را به دقت آغاز کنیم.

در روزهای ابتدایی وقوع این زمین‌لرزه، اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه در بررسی‌های ابتدایی وضعیت کلی این آثار را بازدید و از سلامت نسبی آن‌ها خبر داده بود.

جلیل بالایی، مدیر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه با تاکید بر بررسی کامل همه‌ی محوطه‌های تاریخی در استان کرمانشاه اعلام کرده بود: ۱۱ بنای تاریخی در این استان بر اثر زلزله دچار آسیب‌دیدگی‌هایی شدند که خوشبختانه امکان مرمت و ساماندهی آن‌ها وجود دارد.

به گفته او در آن زمان بناهایی مانند «زیج منیژه»، «کاروانسرای قصرشیرین»، «عمارت خسرو»، «قلعه گبری»، «مسجد ابودوجانه»، «مسجد عبدالله بن عمر» آسیب‌هایی دیده بودند.