به گزارش انجمن خرد آورده شده از ایسنا؛ زلزله‌ی سال ۱۳۴۱ در بوئین زهرا در استان قزوین و پیدا شدن بخشی از آثار تاریخی در تپه‌ی سگزآباد در این محوطه‌ی تاریخی و حتی رکورد فعالیت‌های کشاورزی و فقر روستائیان منطقه؛ باعث شد حفاران غیرمجاز به این منطقه وارد شوند، چند سال بعد؛ این محوطه و دو تپه پیش از تاریخی دیگر در کشور برای نخستین بار توسط عزتالله نگهبان و برای کاوش‌های آموزشی دانشجویان گروه باستان شناسی دانشگاه تهران انتخاب شد و از سال ۱۳۴۹ این دست فعالیت‌ها توسط گروه باستان شناسی  دانشگاه تهران در این محوطه آغاز شد و به دنبال همین اتفاق، فصل جدید کاوش در این محوطه نیز برمبنای آموزش‌های علمی آغاز شده است.

مصطفی ده‌پهلوان، سرپرست هیات کاوش در گورستان نویافته عصرآهن دو و سه قره تپه سگزآباد با بیان این‌که در این فصل از کاوش، شواهدی از ۱۰ تدفین به دست آمده، می‌گوید: در سال ۱۳۹۶ تصمیم گرفته شد همه‌ی تمرکز برنامه کاوش بر گورستان نویافته در این محوطه باشد تا بتوان گاه‌نگاری دقیق و درستی از این گورستان ارائه کرد و به درک بهتری از شیوه‌های تدفین در دوره‌های متعلق به این محوطه رسید.

وی با اشاره به تعیین یک ترانشه بزرگ در این محوطه‌ی تازه به دست آمده، علت این اقدام را درک بهتر ارتباط تدفین‌ها و تشخیص فازهای زمانی مختلف در این گورستان اعلام می‌کند و می‌گوید: پس از ۴۵ روز کاوش به نتایج مهمی دست یافتیم، وجود یک سازه خشتی ـ چینه‌ای بزرگ در یک گورستان عصر آهن بسیار خاص و دارای ابهام است، از سوی دیگر تدفین‌ها در این سازه‌ی خشتی در سه لایه انجام شده‌اند.

او با بیان این‌که درک فرآیند تدفین و نحوه خشت چین کردن فضاهای پیرامونی تدفین‌ها در کاوش‌های آینده مشخص می‌شود، بیان می‌کند: در فضاهای پیرامونی و زیرین این سازه خشتی به شواهد بیش از ۱۰ تدفین در بافت‌های خاکستردان و زباله‌دان رسیدیم که به احتمال زیاد به دوره‌های متاخرتر این سازه خشتی تعلق دارند.

این باستان شناس در ادامه از کشف شواهدی مربوط به تدفین جنین و نوزادان زیر دو سال در داخل خمره و فضای خشت چین در این گورستان خبر می‌دهد و بیان می‌کند: در کنار تدفین‌ها، آثاری از بقایای جانوری به دست آمد که نشانگر قربانی و دفن حیواناتی از قبیل بز در کنار تدفین است.

او می‌افزاید: در برخی از گورها هدایای تدفینی از قبیل ظروف، جنگ افزارها و زیورآلات متعلق به اواخر عصر آهن دو و «عصر آهن سه» به دست آمد که برخی از این اشیاء احتمالا از سرزمین‌های دیگر به این منطقه به صورت وارداتی انتقال یافته‌اند.

ده پهلوان می‌گوید: این گورستان در دوره‌های پس از متروک شدن «قره تپه» دچار سیلاب‌های شدیدی شده و فضاهای داخل گور و محتویات آنها مضطرب شده است.

او با تاکید براین‌که بقایای انسانی این گورستان توسط ‌انسان‌باستان‌شناسِ هیات کاوش؛ مورد بررسی قرار گرفته و سپس برای بررسی‌ها و مطالعات تخصصی به مرکز ژنتیک ایران منتقل شده است، ادامه می‌دهد: در این کاوش که به صورت آموزشی انجام می‌شد بخش عمده‌ای از توجه و توان هیأت کاوش صرف آموزش مهارت‌های فنی و عملی کاوش‌ها و بررسی‌های باستان‌شناختی مانند عکاسی حرفه‌ای در حین کاوش، طراحی فنی یافته‌ها، نقشه‌برداری، حفاظت و مرمت، شیوه‌های درست نمونه‌برداری یافته‌ها برای بررسی‌های آزمایشگاهی، جانورباستان‌شناسی و  انسان‌شناسی جسمانی خواهد شد.

وی  می‌افزاید: در روند برنامه تعیین عرصه و حریم قره تپه سگزآباد در تیرماه ۱۳۹۵ در زیر لایه‌های رسوبی و در عمق ۱۸۰ سانتی متری، شواهدی از یک گورستان در شرق قره تپه متعلق به عصر آهن دو و سه  به دست آمد، در ادامه و در مرداد ماه همان سال  محدوده این گورستان توسط کوروش محمدخانی بررسی آرکئو ژئوفیزیک شد.

او نتایج عملیات ژئوفیزیک را قابل توجه می‌داند و ادامه می‌دهد:باستان شناس‌ها در کاوش شهریور ماه ۱۳۹۵ این گورستان در قالب سه ترانشه با خاکستردان‌های (پیت‌ها) عصرآهن سه مواجه شدند.

این باستان‌شناس با اشاره به کشف تدفین‌های مهمی از عصر آهن دو و سه در زیر و داخل خاکستردان‌ها گفت: در لایه‌های زیرین این تدفین‌ها آثاری از تدفین‌های دیگری به دست آمد که به احتمال زیاد متعلق به لایه‌های قدیمی‌تر است.

ده‌پهلوان با اشاره به این نکته که حفاری‌های غیر مجاز لایه‌ها و آثار فرهنگی تپه سگزآباد را حتی تا عمق شش متری از سطح دشت، مضطرب و نابود کرده است، به نقل از ملک شهمیرزادی _ یکی از باستان‌شناسان پیشکسوت _ می‌گوید: بیشتر این گودال‌ها تا حدود شش متر از سطح تپه حفر شده بودند. در برخی موارد این گودال‌های نامنظم به وسیله‌ی تونل‌هایی به هم ارتباط داده شده‌اند. این تونل ها معمولا در لایه‌هایی دیده می‌شوند که معمولا اشیای برنزی از آن‌ها به دست می‌آید،  در واقع ریزش برخی از این تونل‌ها وضعیت گمراه کننده‌ای به محل داده بود.

براساس این گزارش؛ تپه‌ی سگزآباد در حدود هفت کیلومتری شمال شهر کوچک سگزآباد از توابع شهرستان بوئین زهرا، در میان مردم بومی به «قره تپه» شهرت دارد، این تپه یکی از سه تپه‌ی پیش از تاریخ است که توسط دکتر عزت‌الله نگهبان برای کاوش‌های آموزشی دانشجویان گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران انتخاب و از سال ۱۳۴۹ تا کنون توسط گروه باستان‌شناسی  دانشگاه تهران مورد کاوش قرار گرفته است.

این تپه در اثر کاوش‌های غیرمجاز به‌شدت تخریب شده، دکتر ملک شهمیرزادی این حفاری‌های غیر مجاز را که لایه‌ها و آثار فرهنگی تپه سگزآباد را حتی تا عمق شش متری از سطح دشت، مضطرب و نابود کرده است چنین توصیف می‌کند: «اکثر این گودال‌ها تا حدود ۶ متر از سطح تپه حفر شده بودند. در برخی موارد این گودال‌های نامنظم به وسیله‌ی تونل‌هایی به هم ارتباط داده شدند. این تونل‌ها معمولا در لایه‌هایی دیده می‌شوند که از آن‌ها اشیای برنزی بیشتری به دست می‌آید. ریزش برخی از این تونل‌ها وضعیت گمراه کننده‌ای به محل داده بود.»