به گزارش انجمن خرد به نوشته ایسنا، احسان (اسماعیل) یغمایی، سرپرست برنامه پژوهش‌های باستان شناسی «راه‌شاهی» هخامنشی با اعلام این خبر گفت: یکی از آثار مهم تاریخی و فرهنگی ایران، راهی کهن است که در متون کلاسیک یونانی از آن به «راه شاهی» هخامنشی یاد کرده‌اند.
او با بیان اینکه با وجود اهمیت این راه کهن تاکنون پژوهش باستان شناسی درخوری درباره آن انجام نگرفته افزود: در سه فصل برنامه باستان‌شناسی انجام شد، تلاش شد تا مسیر این راه کهن در حد فاصل شوش در خوزستان تا تخت جمشید در استان فارس شناسایی شود.
این باستان‌شناس پیشکسوت، جاده شاهی هخامنشی را یک شبکه پیام‌رسانی شگفت‌انگیز و جزئی از تشکیلات اداری هخامنشیان دانست و اظهار کرد: اداره امور این شاهنشاهی گسترده عهد باستان - از هند تا مدیترانه- از طریق این راه و شاخه‌های فرعی آن انجام می‌شده است.
یغمایی با بیان اینکه این راه از جنبه‌های گوناگون اداری، سیاسی، نظامی و بازرگانی دارای اهمیت است، افزود: با گذشت بیش از دو هزارسال از زمان ساخت این راه، یافتن بقایای آن، به ویژه با توجه به تغییرات گسترده‌ای که با توسعه شهرها و اجرای برنامه‌های عمرانی در سراسر کشور انجام شده، دشوار بود.
وی با اشاره به این نکته که کوشش گروه در این فصل از کاوش صرف شناسایی مسیر راه در محدوده میان نورآباد تا تخت جمشید شد، بیان کرد: با بررسی مسیر و سنجیدن وضعیت طبیعی و جغرافیایی آن، علاوه بر مطالعه و بازنگری داده‌های تاریخی و مطالعات پیشین باستان‌شناسی، به شناسایی بقایای راه‌شاهی پرداخته شد.
این باستاشناس پیشکسوت ادامه داد: اگرچه پیشینه پژوهش‌های باستان‌شناسی در این زمینه به حدود یک سده می‌رسد، اما هیچ گاه پیوسته، منسجم و متمرکز نبوده، بلکه گسست داشته است، در حالی‌که در دهه‌های گذشته بخش‌های گوناگون کشور با دقتی درخور بررسی شده، اما چون بر این موضوع متمرکز نبوده دستاوردهای آن برای این منظور در عمل چندان سودمند نبود.
وی به روز نبودنِ اطلاعات محوطه‌های شناسایی شده پیشین را از دشواری‌های دیگر دانست افزود: از زمان انجام آن پژوهش‌ها تا امروز، شناخت ما از موادِ فرهنگی این دوران دگرگون شده است.
یغمایی با بیان اینکه برای نمونه، زمانی توجه چندانی به شناسایی و طبقه بندی مواد فرهنگی دوران تاریخی و از جمله هخامنشی نمی‌شده و تمرکز بر دوران پیش از تاریخ بوده است، افزود: نابودی یا تسطیح و تخریب شماری از محوطه‌ها، به ویژه در دشت‌های بارور، نیز شناسایی محوطه‌های هخامنشی را دشوار می‌کند.
سرپرست هیأت برنامه پژوهشی‌های باستان شناسی راه شاهی هخامنشی گفت :در این فصل علاوه بر بازنگری مواردی از محدوده‌های بررسی شده پیشین، برخی مناطق بررسی نشده نیزمورد مطالعه و تحقیق قرار گرفت.
یغمایی تأکید کرد: در چارچوب این طرح، به شناسایی یا بازبینی بیش از ۱۳۰ اثر و محوطه پرداختیم و توانستیم با پیمایش مسیر و مناطق نورآباد ممسنی، خلّار، شول و سنگر، کازرون، گویوم، شیراز، باجگاه، زرقان، سپیدان، بیضا و مرودشت نشانه های این راه را شناسایی کنیم.
کشف پایه ستون هخامنشی در راه شاهی
این باستان شناس پیشکسوت در ادامه با بیان اینکه در این مسیر، علاوه بر منزلگاه‌ها و دژهای دیده‌بانی، قطعاتی از جاده‌های سنگ فرش باستانی نیز کشف شد، یافتن تعدادی پایه ستون در مناطق نورآباد و مرودشت، و قطعاتی از جاده سنگفرش در مناطق کازرون، مرودشت و سپیدان را از جمله مهم‌ترین یافته‌های این فصل دانست و بیان کرد : نتایج سه فصل پژوهش حاضر در آینده نزدیک به صورت کتابی توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انتشار خواهد یافت.
پیش از این نیز در ادامه‌ی کاوش‌های یغمایی در این محوطه‌ی تاریخی و با هدف کشف «شناخت راه‌شاهی هخامنشی شوش- تخت جمشید و مطالعات تطبیقی آن با راه دوران ساسانی و اسلامی این مسیر» بخشی از یک جاده سنگفرش باستانی در تنگه معروف «والحیات» در استان فارس منجر شد.
این جاده سنگفرش - که امروزه بقایای آن بیش از یک کیلومتر درازا دارد - دشت ارژن را در محدوده کوه پهن به گذرگاه «ابوالحیات» پیوند می‌داده است. این جاده سنگفرش باستانیِ از بقایایی است که معماری و مهندسی راههای کهن ایران را نشان می دهد و به سبب آنکه هنوز درباره این راه ها مطالعات درخوری انجام نگرفته ضرورت حفاظت از آن دوچندان می‌شود.
جاده‌ی راه شاهی که بابل را به اکباتان متصل می‌کرده، در دوران تاریخی حائز اهمیت بوده و یکی از راههای پر رفت و آمد آن روزگار بوده است. این جاده در حال حاضر در بخش‌های مختلف کشور مانند اصفهان، کرمانشاه، سمنان، شیراز و حتی بخش‌هایی در دل کوه‌های مازندران وجود دارد.