به گزارش انجمن خرد به نوشته ایسنا، طرح بهره‌برداری از آب خلیج‌فارس و شیرین‌سازی آن در شهرستان‌هایی مانند سیرجان و کرمان در طول دو سال گذشته در حالی در دستور کار قرار گرفت که مجتمع سنگ آهن گل‌گهر سیرجان به عنوان یکی از قطب‌های صنعتی استان کرمان در این پروژه پیش‌قدم شد و با همکاری شرکت‌های دیگر تصمیم به اجرای خط انتقال آب از خلیج فارس به مجتمع سنک آهن گل گهر سیرجان و در ادامه به مس سرچشمه گرفته شد.
اما این پروژه در ابتدا با یک مشکل مواجه بود، استعلام نکردن از میراث فرهنگی در زمان تهیه طرح و نبود اطلاعات باستان‌شناسی مناسب و کافی از مسیری که قرار بود این خط بهره‌برداری آب از آن منطقه عبور کند، تا این‌که بالاخره بعد از پیگیری‌های میراث فرهنگی، قرار بر بررسی محوطه قبل از انجام هر اقدامی در این محوطه تاریخی شد.
محبوبه ناصری طهرانی، سرپرست برنامه بررسی و شناسایی باستان‌شناسی مسیر خط انتقال آب خلیج فارس به شرکت صنعتی «گل‌گهر» سیرجان و سرچشمه رفسنجان در این زمینه اعلام کرد: در این بررسی همه آثار سطحی موجود در محور خط لوله انتقال آب خلیج‌فارس از محدوده شهر مرز استانی سیرجان با استان هرمزگان تا مرز استانی کرمان با استان یزد شناسایی و برای جلوگیری از تخریب آثار تاریخی – فرهنگی چاره‌اندیشی لازم انجام می‌شود.
این باستان‌شناس با بیان این که متاسفانه بخش قابل توجهی از مسیر مورد اشاره توسط مجری طرح اجرا شده است، بنابراین آثار آسیب دیده احتمالی شناسایی خواهد شد، افزود: این بررسی به صورت پیمایشی و با احتساب یک کیلومتر از دو سمت مسیر خط انتقال صورت می گیرد.
وی عمران و توسعه در سطح کشور را امری اجتناب‌ناپذیر دانست و گفت: این در حالی است که در جریان توسعه و عمران در صورت بی‌توجهی به آثار تاریخی فرهنگی، این یادمان‌های ارزشمند از دست می‌روند.
او افزود: حفاظت و حراست از آثاری که در قالب تپه، محوطه یا ابنیه تاریخی در مناطق مختلف این سرزمین قرار دارند و چاره اندیشی برای بقای آنها نیازمند شناسایی و آگاهی کامل از موقعیت و محدوده این آثار است تا در مواجهه با طرح‌های عمرانی چاره اندیشی مثبتی برای حفاظت از آنها صورت گیرد.
به گفته وی، فاز نخست این طرح، خط انتقال آب به طول 292 کیلومتر از بندرعباس تا گل گهر سیرجان، فاز دوم از گل گهر تا مس سرچشمه رفسنجان به طول 136 کیلومتر و فاز سوم از مس سرچشمه تا معدن سنگ آهن چادرملوی یزد به طول 307 کیلومتر است. (محدوده مورد بررسی این برنامه در حوزه استان کرمان است).
این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شوند که 29 دی سال گذشته؛ حمیده چوبک، رئیس پژوهشکده باستان شناسی در این زمینه اعلام کرد: به منظور حفظ آثار میراث فرهنگی، مسیر باقیمانده‌ی خط انتقال آب از خلیج‌فارس به فلات مرکزی مورد بررسی‌های باستان‌شناسی قرار می‌گیرد و در صورت نیاز تغییر مسیر می‌دهد.
او با تاکید بر ضرورت مطالعات باستان‌شناسی پیش از آغاز این طرح بیان کرد: با وجود پایان‌بخشی از طرح پیش‌رو، پژوهشکده باستان‌شناسی قصد دارد در صورت توافق با مجری طرح، مطالعات باستان‌شناسی را در بخش باقیمانده آن انجام دهد .
وی در ان زمان بابیان این‌که در صورت انعقاد قرارداد میان پژوهشکده باستان‌شناسی و مجری طرح در ابتدا مناطقی که لوله‌گذاری شده، مورد بررسی باستان‌شناسی قرار می‌گیرند، تا اگر آثاری بر جای مانده شناسایی شوند ، اعلام کرد: در صورت دست‌یابی به آثار باستانی طرح انتقال آب تغییر مسیر می‌دهد و اگر امکان تغییر مسیر از نظر فنی وجود نداشته باشد عملیات کاوش نجات‌بخشی در اولویت قرار می‌گیرد، همچنین در مرحله دوم مطالعات نجات بخشی آثار به دست آمده مستند سازی شده و در صورت نیاز اقدامات حفاظتی و جابجایی آنها صورت می‌گیرد.
وی گفت: اگر چه توسعه و عمران اموری مهم هستند ولی میراث فرهنگی نیز زیر ساخت توسعه محسوب می‌شود، بدیهی است که با انجام به موقع مطالعات باستان شناسی طرح‌های توسعه‌ای، آسیبی به آثار تاریخی نخواهد رساند .
براساس این گزارش؛ اینم صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شوند که «بر اساس بند ج ماده ۱۱۴ قانون برنامه ۵ ساله چهارم، همه‌ی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات دولتی موظفند قبل از اجرای پروژه‌های بزرگ عمرانی و در مرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی – تاریخی «میراث فرهنگی» اقدام و در طراحی و مکان‌یابی پروژه‌های یاد شده نتایج مطالعات را رعایت کنند.»