شهر تاریخی یزد که ۱۸ تیرماه در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید، به گفته «محمدحسن طالبیان»، با استقبال زیاد مردم بومی این شهر در طول سه سال گذشته مواجه بوده و حتی تفاهم‌نامه‌ای بین مردم و مسئولان شهری امضا شده تا همه ضوابط برای این شهر رعایت شود، اما عرصه و حریم آن یکی از مهمترین مواردی است که در ثبت جهانی این شهر اهمیت دارد.
محمدحسن طالبیان که صبح روز یکشنبه (۲۵ تیر) در نشست خبری «ثبت جهانی شهر تاریخی یزد» در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری صحبت می‌کرد، درباره‌ی عرصه و حریم تعیین شده‌ی شهر تاریخی یزد که در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید، گفت: ۷۰۰ هکتار حریم یزد و ۲۰۰ هکتار منطقه پیشنهاد شده این شهر به ثبت جهانی رسیده است.
وی در ادامه با بیان اینکه در محدوده جهانی شهر یزد ۳ هزار بادگیر وجود دارد که برای آن پروژه‌ای در نظر گرفته شده، بیان کرد: ۱۶۰ بنای تاریخی نیز به صورت مشارکتی در این شهر تاریخی مرمت شده‌اند و ۷۰ درخواست ثبت نیز از سوی مردم به ما ارائه شده است، چون می دانند که اگر این خانه ها پلاک ثبت بگیرند، ارزش خواهند داشت.
هادی احمدی، مشاور معاون میراث فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری نیز در این زمینه گفت: در حوزه ثبت شهر جهانی یزد طرف حساب ما مردم هستند، هیچ وقت از شهرداری‌ها انتظار کمک نداشته‌ایم، اما در این زمینه شهرداری یزد به ما کمک زیادی کرد. مردم از زمانی که موضوع ثبت جهانی شهر یزد مطرح شده بود خودشان به یگان حفاظت تبدیل شده اند و تخریب ها را با ما درمیان می گذارند و ما هم پیگیری می کنیم؛ حتی برخی متوجه شده اند که نباید در این محدوده ساخت و ساز می کردند.
لزوم توجه به گردشگری و صنایع دستی در بافت تاریخی یزد
طالبیان با تأکید بر اینکه در سه سال گذشته فضاهای مختلفی برای ایجاد واحدهای گردشگری و صنایع دستی تهیه و حتی واگذار شدند، گفت: امروز دست ما باز است و به کمک دستگاه‌های دیگر نیاز داریم. تا همه با هم تصمیم بگیریم نمای ساختمان‌ها گلین باشد.
قانونی برای یکپارچگی بافت تاریخی یزد به شورای فنی می‌بریم
مسئول تدوین پرونده‌های ثبت جهانی همچنین خبر داد که هفته آینده طرحی را به شورای عالی معماری و شهرسازی کشور می‌برد تا بر آن اساس، سازمان نظام مهندسی با ساخت بناهای خشتی در یزد موافقت کند.
وی افزود: با آغاز این کار در یزد به واسطه ثبت جهانی‌اش، به تدریج این قضیه را می‌توانیم برای کل کشور تعمیم دهیم. در واقع کارشناسان معتقدند باید منطقه یک نظم داشته باشد.
او همچنین درباره برنامه مدیریتی برای یزد توضیح داد: شورای شهر، شهرداری، استانداری، نماینده محلات، دانشگاهیان و وزارت مسکن و همه دستگاه‌های مرتبط با مدیریت شهری یزد با یک برنامه مدیریتی ۱۵ ساله که کوتاه مدت آن پنج سال و میان مدت آن ۱۰ سال است توافق کردند که بخش کوتاهی از آن انجام شده است.
وی حفاظت، معرفی، پژوهش، آگاهی بخشی و آموزش را از مهمترین موارد این برنامه پژوهشی عنوان کرد و گفت: خوشبختانه امروز وزارت راه به این شهر تاریخی نگاه ویژه‌ای دارد. ضوابط و معیارهای خاص یزد نیز در آن آورده می‌شود.
شهرداری بافت تاریخی در یزد ایجاد می‌شود
او با تأکید بر اینکه مسئولیت میراث فرهنگی تا امروز برای شهر تاریخی یزد ملی بود، اما از این به بعد جهانی است، گفت: شهرداری منطقه تاریخی را برای یزد ایجاد می‌کنیم. همچنین در بحث گردشگری مسیرها و محورهایی را مورد توجه قرار می‌دهیم اما اولویت برای ما با سکونت است.
قصد داریم گروهی برای مستندسازی جمع کنیم
طالبیان در ادامه با اعلام این خبر که معاون میراث فرهنگی قصد دارد امسال بخشی از بودجه‌های خود را برای مستندسازی اختصاص دهد، گفت: ما مجموعه کوچکی هستیم که نمی‌توانیم همه اقدامات را با یکدیگر انجام دهیم. برای آغاز مستندنگاری باید یک تیم جمع کنیم.
او افزود: زمانی که یک شهر تاریخی به ثبت می‌رسد، دستگاه‌های مختلف و حتی مردم موظف‌اند توجه بیشتری به آن شهر داشته باشند. هرچند قبلا آثاری از آن شهر به صورت تک در فهرست جهانی به ثبت رسیده بود، اما امروز آن شهر در حالت کلی ثبت شده است. بنابراین نباید نگاه‌مان براساس ضابطه‌ها و طرح‌های مدیریتی به تک تک آثار باشد.
پاسارگاد طرح جامع حفاظتی دارد
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره وضعیت نامناسب بناهای ثبت جهانی شده کشور مانند شوش، پاسارگاد و شوشتر که طبق برخی اخبار، حال این بناها خوب نیست گفت: این یک فرآیند است. حتما اگر شوشتر در فهرست میراث جهانی به ثبت نرسیده بود وضعیت آن بدتر از امروز بود. ما امروز تلاش‌مان را بسیار بیشتر از گذشته کرده‌ایم.
او درباره وضعیت پاسارگاد و ساخت سوله در حریم پاسارگاد برای ایجاد کارخانه گفت: در سال‌های گذشته مجوزی داده می‌شد که همکاران حقوقی ما در طول دو سال گذشته به طور دائم پیگیر پرونده آن هستند. چند بار قاضی آن شخص را محکوم کرده بود. چند بار به دادگاه رفته و بار دیگر حکم تجدید نظر گرفته است. ما چاره‌ای جز فرآیند قانونی نداریم و فقط رسانه‌ها با مطرح کردن این موضوعات می‌توانند مردم را به عنوان مطالبه‌گر به جلو بفرستند.
وی تأکید کرد: نباید فراموش شود مسئول این نوع جریانات فقط میراث فرهنگی نیست. قوه قضاییه نیز نقش بسزایی دارد.
طالبیان با تأکید بر اینکه در زمان حضورش در پارسه پاسارگاد طرح جامعی تهیه شده و جزئیات آن امروز در حال انجام است، گفت: مسلما هر محوطه دارای طرح هادی و طرح جامع بالادست است.
او همچنین درباره موزه پاسارگاد نیز اظهار کرد: ما اولویت‌هایی داریم که براساس آن‌ها اقدامات‌مان را جلو می‌بریم. موزه پاسارگاد برای ما اهمیت دارد، اما برای من موزه خراسان در اولویت است؛ چون با توجه به اعتبارات حدود ۱۷ میلیارد تومانی که برای همه موزه‌های جدید اختصاص یافته و براساس دستور دولت یازدهم موظفیم پروژه‌هایی که بیش از ۵۰ درصدشان اجرایی شده‌اند را در اولویت قرار دهیم، من موظف بودم موزه خراسان را که بیش از ۷۰ درصدش انجام شده بود به پایان برسانم اما موزه پاسارگاد نیز برای اینکه پروژه به طور کامل متوقف نشود کارهایی انجام می‌شود.اگر از استان پولی برسد به طور قطعی موزه نیز به طور کامل تجهیز و راه‌اندازی می‌شود.
وی با بیان اینکه برای حفاظت از محوطه‌های جهانی باید حتما از نیروهای مردمی استفاده کنیم، گفت: جامعه محلی مهمترین بحثی است که می‌توان با اتکا به آن از بناهای تاریخی حفاظت کرد.
ماهی نیست که قضیه‌ای مربوط به شوش نداشته باشیم
مسئول تدوین پرونده‌های ثبت جهانی ایران در ادامه با تأکید بر اینکه اگر محوطه تاریخی شوش در فهرست آثار جهانی به ثبت نرسیده بود قطعا وضعیتی بسیار بدتر از امروز داشت، گفت: حتما وضعیت امروز شوش بهتر از گذشته است. با این وجود ماهی نیست که برای محوطه جهانی شوش و این شهر قضیه‌ای نداشته باشیم اما خوشبختانه معتقدم روند این کار رو به بهبود است.
وی تأکید کرد: کسی نمی‌گوید جایی که ثبت جهانی می‌شود دیگر با هیچ مشکلی مواجه نیست قطعا مشکلات زیادی وجود دارد اما ما با فرایند مرتبط با آن شهر جلو می‌رویم.
او همچنین درباره صحبتی مبنی بر حضور بخش خصوصی برای تدوین پرونده‌های میراث فرهنگی و تاریخی اظهار کرد: سازمان میراث فرهنگی برای تهیه پرونده‌های تاریخی و فرهنگی خود با هیچ شرکتی قرارداد ندارد، تأکید کرد: اما بحث آثار طبیعی متفاوت است. اگر بخواهیم غیر از پرونده‌های تاریخی و فرهنگی پرونده دیگری تهیه کنیم باید از گروه‌های بیرونی کمک بگیریم. مانند پرونده بیابان لوت که با یک دانشگاه قرارداد بستیم.
مصطفی دهقان، بازرس ویژه رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این نشست گفت: براساس موارد مطرح شده باید حوزه‌های گردشگری و صنایع دستی به پرونده‌های تاریخی مانند شهر جهانی یزد گره بخورند. این در واقع یکی از ظرفیت‌های برنامه ششم توسعه در طرح‌های ملی است که باید پیوست گردشگری داشته باشند.
وی افزود: مشارکت جوامع محلی و به خصوص بحث شهر و بافت‌های تاریخی، بحث حفاظت و اینکه چگونه حفظ شوند، مد نظر است بنابراین ناچاریم به سمتی برویم تا جوامع محلی از این بافت و فضا نفع بگیرند.
او گفت: موفق‌ترین مدل برای حفاظت این ۷۰۰ هکتار آن است که ذی‌نفعان بسیاری برای حفظ این ۷۰۰ هکتار ایجاد می‌کنیم که هر قدر آن‌ها زیادتر شوند قطعا ما موفق عمل می‌کنیم و وضعیت بهتر می‌شود.