«شورای رقابت» یکی از مراکز فراقوه‌یی است که به دلیل انحصاری بودن بازار خودرو، در تعیین قیمت خودروهای داخلی نقش دارد و از آنجا که موضوع قیمت خودرو همواره از چالش‌های اساسی بازار خودرو است و انحصار در این بازار بسیاری از مشکلات کنونی را به وجود آورده است،

 این شورا، مجاب به ورود مستقیم به مشکلات این صنعت شده است.از همین رو به سراغ «رضا شیوا»، رییس شورای رقابت کشور رفتیم تا در خصوص سیاست‌های جدید این شورا برای حل مساله قیمت‌گذاری خودروها و نیز تصمیمات این نهاد در سایر حوزه‌های اقتصادی با توجه به چشم‌انداز پساتحریم، گفت‌وگویی داشته باشیم. او که به تازگی برای دومین بار در این سمت ابقاء شده، معتقد است؛ «دولت به دلیل حمایت‌هایی که در چند دهه گذشته از خودروساز‌ها در ایران شده است، به یک‌باره نمی‌تواند از این حمایت‌ها عقب بکشد و باید صرفا ابزاری تعریف کند تا خودروسازان سطح کیفی تولیدات را بالا ببرند و با قرار گرفتن در فضای رقابتی، هزینه‌های تولید آنها کاهش یابد. از سوی دیگر، این مقام مسوول، الگوی سیاست‌های جدید دولت در سایر حوزه‌های اقتصادی را نیز شرح می‌دهد و می‌گوید؛ قطعا خروج از سیاست‌های «انقباضی» به سمت سیاست‌های «انبساطی»، افزایش تورم را به همراه دارد اما دولت چاره‌یی به جز اجرای این سیاست‌ها برای خروج از رکود در حوزه‌هایی چون خودرو و مسکن ندارد. شرح گفت‌وگوی تفصیلی با رضا شیوا را در زیر می‌خوانید:
 
دولت بسته خروج از رکود را برای صنعت خودرو اجرا کرد، آیا این بسته توانست تاثیری بر این صنعت داشته باشد؟
در اقتصاد زمانی که تولیدکننده با مشکل فروش و رکود مواجه است، دولت‌ها اگر بخواهند تولیدکنندگان را از این رکود خارج کنند، باید سیاست‌های پولی را از سیاست‌های انقباضی به سیاست‌های انبساطی تغییر دهند. یکی از راه‌ها این است که برای خرید کالا اعتبار به افراد دهند و به نوعی تقاضا را تحریک کنند و کسانی که علاقه‌مند به خرید هستند و در حال حاضر وضعیت مالی و قدرت خرید آنها در سطح پایین است، به این وسیله قدرت خرید آنها را بالا ببرند که باعث تشویق آنها نیز باشد.  دولت نیز چنین کاری انجام داد و با تدابیری که اندیشید، وام 25 میلیون تومانی برای خرید خودرو اعطا کرد. البته در بخش مسکن نیز دولت چنین کاری را می‌خواهد انجام دهد و به نوعی دولت به سمتی می‌رود که تقاضا را در بازار تحریک می‌کند تا رکود حاکم بر تولید را بهبود ببخشد.

آیا این اقدامات را برای خروج از رکود کافی می‌بینید؟
اظهارنظر در این خصوص نیاز به زمان دارد و نیاز به این دارد که دولت کل برنامه‌هایی که در ذهن دارد را پیاده کند؛ یعنی اینکه هم در بخش مسکن از طریق بانک مسکن وام‌ها را افزایش دهد و هم در بخش کالاهای دیگر غیر از خودرو، این الگو را اجرایی کند؛ لذا به نظر من، یکی از راه‌ها برای تحریک تقاضا این مدلی است که دولت انجام می‌دهد، اما اینکه در کوتاه‌مدت جواب می‌دهد یا خیر، «زمان» آن را مشخص می‌کند. لذا باید ببینیم دولت سایر برنامه‌های خروج از رکود را چگونه پیاده می‌کند و البته بعید هم نیست اگر کل برنامه‌ها اجرایی شود، شاهد رشد تورم هم باشیم، زیرا زمانی که قصد داریم از سیاست‌های انقباضی خارج شویم، «تورم» یقینا افزایش می‌یابد، اما دولت ناچار از اجرای این سیاست‌ها است.  البته بسیاری از اقتصاد‌دانان بر این موضوع اصرار دارند که سطح تورم پایین نگه داشته شود، به علت اینکه بسیاری از تولیدکنندگان ما وضعیت مناسبی ندارند و این وضعیت شاید در بلندمدت برای همه صنایع قابل تحمل نباشد؛ لذا در دوره‌یی که تولیدکنندگان منابع محدودی در اختیار دارد، در طولانی مدت دچار مشکل می‌شوند و اگر در این زمان محدود نتوانند ادامه حیات دهند، در نهایت مجبور می‌شوند از آن صنعت خارج شوند که بر اساس این موضوع، صنایع به‌شدت صدمه خواهند دید. بر این اساس، باید به نحو مطلوب، تولیدکنندگان داخلی را کمک کرد؛ به خصوص اگر بتوانیم بخش مسکن را فعال کنیم، از این بخش چرخ چندین صنعت به راه می‌افتد و آنها می‌توانند به رونق اقتصاد کمک کنند. به هر ترتیب، باید ببینیم نتایج حرکات دولت در این راستا چگونه خواهد بود و باید منتظر بمانیم بقیه بسته خروج از رکود دولت اجرایی شود تا ببینیم چه اثری خواهد گذاشت.

این نوع کمک‌ها چه تاثیری بر عملکرد خودروسازان خواهد داشت؟ اینکه گفتید ایجاد تورم می‌کند، آیا ممکن است منجر به افزایش قیمت شود و رکود را نیز تشدید کند؟ چون همانطور که در جریان هستید مردم از کیفیت خودروها ناراضی و خواستار کاهش قیمت خودروهای تولید داخل هستند...
این یک بحث قدیمی است؛ شورای رقابت و مردم انتظار دارند خودروسازان روی کیفیت خودروهای خود کار کنند و امیدواریم این کار را انجام دهند. اینکه بتوانند قیمت را پایین بیاورند یا نه؛ بحث جداگانه‌یی است که قطعا در دوره جدید مدیریت به آن خواهیم پرداخت اما به هر جهت، خودروسازان با تمام این تفاسیر، توانستند محصولات خود را بفروشند و تعداد زیاد خودروهایی که تولید کرده بودند و مشتری نداشتند را از طریق این وام در بازار عرضه کنند.

در هر حال، فروش 110 هزار خودرو، رقم قابل توجهی از نقدینگی را در دستان آنها قرار داده است و امیدواریم که خودروسازان به سمتی بروند که کیفیت محصولات خود را بهتر و رضایت مردم را جلب کنند. رضایت مردم در این صنعت بسیار مهم است، زیرا خودرو وسیله‌یی است که با جان انسان‌ها سروکار دارد و تبعاً، بی‌کیفیتی خودروها تبعات جبران‌ناپذیری در جامعه به دنبال دارد.  اگر کالاهای مصرفی دیگر کیفیت نداشته باشند، حداکثر کار نمی‌کنند اما اگر «خودرو» کیفیت لازم را نداشته باشد و از استانداردهای لازم برخوردار نباشد، چه بسا صدمات جانی و مالی سنگینی را درپی داشته باشد. از همین رو، همه کارشناسان تاکید دارند که خودروسازان باید به سمتی بروند که کیفیت را بهتر کنند و مردم هم رضایت داشته باشند.

فکر می‌کنید خودروسازان خود می‌توانند با ارائه مشوق‌هایی، بازار را تحریک کنند؟
به نظر بنده، یکی از اقداماتی که خودروسازان می‌توانند در این راستا انجام دهند، بهبود وضعیت خدمات پس از فروش و بحث گارانتی یا ضمانت قطعات خودرو است. خودروسازان اگر اعتقاد دارند که کیفیت قطعات آنها خوب است، باید «متفاوت» عمل کنند و سلامت قطعات خود را تضمین کنند. به‌طور مثال، خودروسازان باید این وعده را بدهند که اگر قطعات اصلی خودرو در طول یک یا دو سال به مشکل برخورد، به صورت مجانی آن قطعات را تامین کنند.

اگر کسی اطمینان داشته باشد که قطعه‌ای که ارائه می‌دهد، کیفیت لازم را دارد دوسال گارانتی زیاد نیست. خودروسازان باید ابتکاراتی را به کار بگیرند که تقاضا را تحریک کنند و عملا بر این اساس، پاسخ پرسش شما مثبت است؛ یعنی خودروسازان، خودشان می‌توانند هم از طریق اقساط و شرکت‌های لیزینگی و هم از طریق خدمات پس از فروش مناسب و گسترده، مشوق‌هایی را ارائه دهند.  البته مهم‌ترین مساله از نظر من، همچنان موضوع «کیفیت» است و خودروسازان باید ضمانت کیفیتی به مردم و خریداران ارائه دهند؛ این خیلی مهم است که روی گارانتی و خدمات پس از فروش، بیشتر مانور داده شود. آنها باید این اطمینان را به مشتری بدهند که قطعه‌های به کار رفته در خودرو، کیفیت لازم را دارد تا اعتماد مردم را جلب کنند.

با توجه به اینکه دوباره در ریاست شورای رقابت ابقاء شدید، موضوع کاهش قیمت خودروهای داخلی مجددا در دستور کار شورای رقابت قرار خواهد گرفت؟
بحث‌های مربوط به خودرو، از جمله بحث‌هایی است که در جلسات آینده (چهار یا پنج جلسه بعدی یعنی تا پایان سال) مورد بررسی قرار می‌گیرد، البته در مورد قیمت فکر نمی‌کنم بحث چندانی انجام دهیم، فقط بازار خودرو را مورد بررسی قرار می‌دهیم که در این مدت چه اتفاقاتی در بازار رخ داده است. در حال حاضر وقتی در هر بازاری رکود مشاهده می‌کنیم، بحث افزایش قیمت خارج از نرم اقتصادی است. وقتی افزایش قیمت در بازار رخ می‌دهد که تقاضا در بازار زیاد باشد و تولید به اندازه کافی نباشد، ولی اکنون در بازار انحصاری خودرو داخلی تقاضای چندانی نیز وجود ندارد؛ لذا بحث افزایش قیمت نیز خارج از موضوع است. زمانی صحبت از افزایش قیمت می‌کنیم که رونق در بازار باشد؛ بنابراین افزایش قیمت به هیچ‌وجه نخواهیم داشت.

با توجه به چشم‌انداز رفع تحریم‌ها و ثبات در بازار ارز و کاهش هزینه‌های تولید و مواد اولیه، می‌توانیم انتظار کاهش قیمت خودروها را داشته باشیم؟
هنوز هم در اقتصاد کشور «تورم» حاکم است و همانطور که دولت اعلام می‌کند، تورم حدود 15 درصد است. همین تورم در نهاده‌های تولید نیز اثر می‌گذارد و خودرو نیز از این موضوع مستثنی نیست. مثلا فولاد، پلی استر، شیشه و تمام اجزای یک خودرو و عملاً تمام سبد نهاده‌های تولید خودرو باید بررسی شود که آیا این سبد، کاهش قیمت داشته است یا خیر؟  لذا من شک دارم که سبد نهاده‌های تولید خودرو، طی سال کاهش قیمت داشته باشد. ضمن اینکه وضعیت نرخ ارز نیز تغییرات چندانی نکرده است و به‌هر حال باید بررسی شود تا ببینیم در خصوص قیمت خودرو چه تغییراتی ممکن است رخ دهد. با این حال برداشته شدن تحریم‌ها زمان‌بر است و زمانی که اندکی، ارتباطات بانکی آسان‌تر شود و کالاها و مواد اولیه راحت‌تر وارد شود، قطعا موج کاهش قیمت‌ها نیز به راه می‌افتد.

سرنوشت و آینده صنعت خودرو را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما بطور کلی در صنعت خودرو مزیت داریم، ولی دولت و مردم برای خودروسازی خیلی هزینه کرده‌اند و صنعت خودرو را خیلی کمک کرده‌اند تا به اینجا رسیده است، با اینکه نتیجه مطلوب مورد نظر را نداشته و انتظارات را برآورده نکرده است، اما اینکه از صنعت خودرو دست بکشیم و وزارت صنعت و معدن و تجارت و وزارت اقتصاد، صنعت خودرو را کنار بگذارند و بگویند که ما در این صنعت مزیت نداریم، اقدام صحیحی نیست و انجام نیز نخواهد شد. اما اینکه در صنعت خودرو بعد از اینکه تحریم‌ها برداشته شود، چه اتفاقی می‌افتد، بستگی به شرکت‌های خودروسازی خارجی دارد که بیایند و به نوعی با شرکت‌های خودروسازی ما ادغام شوند و تکنولوژی جدید وارد خطوط تولید شود؛ چرا اگر تکنولوژی جدید بیاوریم و با کیفیت‌تر تولید کنیم، می‌توانیم در بازار منطقه‌یی صادرکننده برتر باشیم.

ضمناً امروز اگر زیر یک میلیون دستگاه در سال تولید خودرو داشته باشیم، مقرون به صرفه نیست و صرفه اقتصادی ندارد؛ لذا صنعت خودرو باید به اندازه کافی مشتری داشته باشد که بتواند تولید را افزایش دهید. همچنین باید پیش‌بینی‌های لازم برای توسعه و گسترش تولید و صادرات در منطقه نیز وجود داشته باشد؛ بنابراین سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، باید بیایند و با پیش‌بینی و ایجاد بازار مصرفی، ادغام شوند و با تکنولوژی روز دنیا صنعت خودرو را متحول کنند.

منبع:  روزنامه تعادل