2- کلنی‌های غرب

آورده‌اند که پس از جنگ تروا بود که یونانیان بخش غربی مدیترانه را به کلنی خود مبدل کردند. ولی بنابر منابع معتبر، نفوذ یونانیان به ایتالیا و سیسیل فقط از قرن هشتم آغاز گردیده است. تعداد مهاجرنشین ‌های یونانی در ایتالیای جنوبی آنچنان قابل ملاحظه بود که پیشینیان آنرا «یونان بزرگ» نام نهاده بودند.

اعتدال آب و هوا، حاصل بخشی خاک، غنای مراتع و کیفیت جنگل‌ها که از آن چوب برای ساختن کشتی بدست می‌آمد، همه اینها، یونانیان را به این سرزمین جلب کرده بود.

قدیمی ترین کلنی در ساحل غربی ایتالیا، کوم بود که آنرا اهالی کالسیس ساکن اوبه، بنیان نهاده بودند. کوم(Cumes) بسرعت بزرگ و ثروتمند شد و بنوبه خود کلنی ‌های متعددی بوجود آورد که مهمترین آن ناپل(Naples) بود.

در پایان قرن هشتم شهر سی باریس برکرانه‌ی غربی خلیج تارنت(واقع در جنوب ایتالیا :Tarent) ، پای به عرصه نهاد، حاصل بخشی فزون از حد خاک و راه‌های ارتباطی هموار این سرزمین بزودی به آن رونق بخشید و بر جمعیت آن افزود. ساکنان ثروتمند این دیار به لحاظ تجمل و ظرافت شهرت داشتند. چنانکه کلمه «سی باریت» به عنوان اسم عام بمعنی «کامروا» بکار می رفت. در این دوران کروتون(شهری در ایتالیای قدیم "یونان بزرگ" Crotone)، که بندرگاهی مناسب داشت و خاک آن برای کشاورزی مساعد بود به صورت رقيب و حریف سی‌باریس پدیدار گردید و این برتری، تا زمانی که تارانت در پایان قرن هشتم پیش از میلاد و برحسب افسانه‌های اسپارتی بنیان گرفت، همچنان برقرار بود. ساکنان تارانت به دامداری، کشاورزی و ماهیگیری اشتغال داشتند و پشم وگوشت نمک سود و ماهی می‌فروختند.

سیراكوز(Syracuse) مهاجرنشین اصلی یونان در سیسیل بود که بوسیله کورینتی‌ها در ناحیه‌‌ای که در آن گندم فراوان می روئید، و در نزدیکی بهترین بارانداز کرانه شرقی تأسیس شده بود. بسیاری از مهاجرنشین‌‌های دیگر در این منطقه جمع بودند، لئون‌تین(Léontines)، كاتان(Catane)، تورومن(Tauromene) و مسانا(Messana) واقع بر کرانه جنوبی سیسیل، مهاجرنشین آگری ژانت(Agrigent)، که بخاطر درختان زیتون خود شهرت دارد، بوجود آمدند.

کورینتی‌ها در جزیره کورسیر(Corcyre) یا كورفو(Corfou) که بمنزله پایگاهی برای جاده غرب بود، استقرار یافتند. این جزیره بسرعت رونق یافت و دیری نپائید که ناوگان بازرگانی قابل توجهی در آن بوجود آمد.

در پایان قرن هفتم یونانیان فوسه (شهری در آسیای صغیرPhocée) به مصب رن(Rhône) راه یافتند و در آنجا بندر ماسيلياMassilia (مارسی اکنونیMarseille) را بنیان نهادند. ساکنان فوسه از این بندر نفوذ بازرگانی خود را بر تمام کرانه جنوب فرانسه و شرق اسپانیا گسترش دادند. چند مهاجرنشین یونانی در این نواحی تأسیس یافت. مهاجران ماسیلیا به دریانوردی دست زدند و حتی با سرزمین دوردست برتانی(Bretagne) بمبادلات مستقیم پرداختند و از آنجا قلع وارد می‌کردند.

با اینهمه، مهاجرت به غرب با مقاومت فنیقی‌ها برخورد کرد. یونانیان تنها کرانه‌های شرقی و جنوبی سیسیل را بصورت کلنی خود در آورده بودند و حال آنکه غرب در دست فنیقیان کارتاژ(Cartage) بود که کلنی ‌های آن در مالت(Malte) و ساردنی(Sardaigne) و نقاط دیگر قرار داشت. در سال ۵۳۵ پیش از میلاد، کارتاژی‌ها که با اتروسک‌ها(*) متحد بودند پس از جنگی خونین در آلالیا(Alalia) بود، در نزدیکی سواحل کرس، راه پیشرفت یونانیان را بسوی غرب، سد کردند.

هر چند جریان مهاجرت در غرب تا قرن ششم تا حدودی به مسالمت برگذار شد، ولی در شرق، دولت‌‌های قدیمی جنوب شرقی مدیترانه که جمعیتی انبوه‌تر و تمدنی برتر داشتند، در برابر یونانیان مقاومتی سخت و سهمگین از خود نشان دادند. با اینهمه، دو مهاجرنشین، بر کرانه شمال آفریقا بنیان یافت: نوکراتیس(Naucratis) در مصر و سیرن(Cyrène) در لیبی یونانیاں از مصر گندم، نمک، سنگ رخام، ظروف لعابی، پاپیروس، عطر، دارو، ادویه، عاج، آبنوس و انواع و اقسام روغن‌ها وارد می‌کردند. سیرن از حیث غلات - گندم و جو - غنی بود. کتیبه‌‌ای که اخیراً بدست آمده و تاریخ آن به سال‌های ۲۰ قرن چهارم پیش از میلاد می‌رسد نشان می‌دهد که سیرن، ظرف سه سال بیش از 800 هزار میدیمن(Medimnes نزدیک ۲۹ هزار تن) غله صادر کرده است. علاوه بر گندم، سيلفيوم(Silphium)، گیاهی طبی که فروش انحصاری آن با دولت بود نیز از سیرن صادر شده است. رفته رفته گروهی از شهر‌های کوچک گرد سیرن پدیدار شدند و در مجموع، کشوری را بنیان نهادند.

(*) Etrusques ساکنان اتروری - Etrurie - (منطقه قدیمی ایتالیا، نام کنونی آن توسکان - Toscane) منشاء آنها احتمالاً آسیای صغیر، از قرن ۱۵ قبل از میلاد کنفدراسیونی از ۱۲ جمهوری برقرار کردند و از قرن دهم تا هفتم تقریباً تمام شبه جزیره ایتالیا را زیر سلطه خود در آوردند.