استفاده زیاد از آتش کنترل‌شده، وجود ردیف‌های سنگی بر محور حرکت خورشید و تدفین ثانوی مرده‌ها همگی نشانه‌هایی هستند از وجود زرتشتیگری در منطقه جیرزانکال چین است.
به‌گزارش انجمن خرد به نقل از گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، تانگ جیهوا - محقق و پژوهشگر در نشست گورستان جیرزانکال در فلات پامیر اظهار داشت: این نشانه‌ها احتمال زرتشتیگری را در این منطقه تأیید می‌کنند، با این‌حال، تاکنون در این سایت تاریخی ویژگی شاخص یا ساختار خاصی مانند بنای مذهبی پیدا نشده است که بتوان با قطعیت این احتمال را تأیید کرد و همچنان به تحقیقات بیشتری برای تأیید یا رد قطعی نیاز داریم.
جیهوا با اشاره به اینکه سایت جیرزانکال به چهار وزن تقسیم شده است، گفت: «در این سایت، ردیف‌های موازی از لایه‌های سنگی سیاه‌وسفید وجود دارد که بعد از بررسی، مشخص شد همه ردیف‌های سنگی بر محور حرکت خورشید طراحی شدند.»
تدفین ثانوی در گورستان چینی
تانگ جیهوا به کاوش 39 قبر در زون‌های چهارگانه اشاره کرد و گفت: «در کاوش‌ها به دو نوع گور متفاوت برخوردیم؛ در برخی از گورها تدفین ثانویه و در برخی تدفین غیرثانویه به چشم می‌خورد که در گورهای گروه دوم اجساد به‌حالت چمباتمه یا طاق‌باز به‌پشت دفن شده بودند.»
به‌گفته وی، در گورهایی با تدفین ثانوی، جسد بعد از مرگ در محیط بیرون قرار گرفته و بعد از فساد استخوان‌ها به گور منتقل شده و روی چوب (و نه زمین) قرار می‌گیرد.
این محقق عنوان کرد: «در استخوان جمجمه بقایایی از حشره‌ای پیدا شد که فقط در محیط بیرون زندگی می‌کند و این امر نشان می‌دهد که این جسد در محیط بیرون قرار گرفته و بعد از فساد به گور منتقل شده است. درضمن، این حشره فقط در فصل گرم زندگی می‌کند که گواه این است که این فرد در فصول گرم سال مرده است.»
وی با اشاره به اشیای چوبی و سفالی و فلزی موجود در گورها گفت: «در این گورها مهره‌هایی کشف شد که احتمالاً منشأ آنها خاور نزدیک، مثل ایران، است و می‌توان نتیجه گرفت که این مناطق با هم در ارتباط بودند.»
جیهوا، با بیان اینکه شواهد زیادی در این گورستان به آتش مربوط است مثل آتش‌زنه، اجاق، زغال و نمد سوخته، گفت: «در واقع، همه‌جا نشانه‌های استفاده از آتش کنترل‌شده وجود دارد، اما بعید است این اشیا در زندگی روزمره افراد کاربرد داشته و به‌نظر می‌رسد که نوعی باور آیینی دلیل استفاده از این اشیاء بوده است.»
وی افزود: «از 11 قبر نمونه‌های رادیوکربن گرفته شد که همگی بازه زمانی 800 تا 400 پیش از میلاد را نشان دادند.»