دکتر حسن کریمیان با اشاره به جایگاه علوم‌انسانی در اسناد فرادستی مانند سند چشم‌انداز، برنامه پنج ساله کشور، نقشه جامع علمی کشور و نقشه مهندسی کشور تاکید کرد: سیاست‌گذاران عالی ایران برای علوم انسانی از جمله باستان‌شناسی جایگاه بسیار بالایی قائل هستند، به گونه‌ای که حدود 70 درصد از کلید واژه‌ها متعلق به این علم است.
این باستان‌شناس تاکید کرد: علی‌رغم اینکه مسئولان و سیاست‌گذاران برای علوم انسانی جایگاه ویژه‌ای قائل هستند، اما پژوهشگران و متصدیان این رشته به میزان و اندازه‌ای که این جایگاه دارد، تلاش نمی‌کنند؛ بنابراین باید بررسی کرد که آن ایراد از کجاست.
این استاد دانشگاه با تاکید بر این نکته که غیر کاربردی بودن مطالعات علوم انسانی و فقدان زبان مشترک با متخصصان این علم در دیگر کشورها را می‌توان از دلایل به وجود آمدن وضعیت کنونی به شمار آورد، اظهار کرد: پیشنهاد می‌کنم علوم انسانی از محورهای سنتی خود خارج و به گرایش‌های بین رشته‌ای تمایل پیدا کند. به این ترتیب با استفاده از تجهیزات علمی، امکان تولید مقالات کاربردی و قابل استفاده را پیدا خواهد کرد.
او اضافه کرد: از سوی دیگر با توجه به این نکته که اطلاعات به دست آمده متکی بر علوم هستند، زبان مشترکی با اقوام دیگر کشورها به وجود خواهد آمد.
دکتر کریمیان با بیان این نکته که متصدیان ایرانی در باستان شناسی متوجه نیستند که راهکارهای کنونی تنها راه برون‌رفت از وضعیت کنونی نیست، بیان کرد: خوشبختانه استراتژی راهبردی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تهران بر این اساس است که به سمت مطالعات بین‌رشته‌ای رفته و از علوم دیگر نیز استفاده کند، در واقع این ضرورتی است که باید در مراکز مطالعات علوم انسانی از جمله پژوهشکده باستان شناسی مورد ملاحظه و توجه قرار بگیرد.
وی که یک‌شنبه 19 مهر در مراسم افتتاح همایش بین‌المللی باستان شناسان جوان در دانشگاه تهران سخن می‌گفت، با اشاره به حضور 40 نفر از باستان شناسان از کشورهای آلمان، فرانسه، ایتالیا، دانمارک، بلژیک، ژاپن و آمریکا اظهار کرد: 620 چکیده مقاله به دبیرخانه همایش فرستاده شد که از این مجموعه 220 مقاله پذیرفته شد. در این همایش که به مدت سه روز برگزار می‌شود 76 مقاله برای سخنرانی ارائه می‌شود.
* مثلث مشکلات دانشجویان باستان‌شناسی در ایران
دکتر حامد وحدتی نسب، سخنگوی انجمن علمی باستان شناسی ایران نیز در این همایش اظهار کرد: دانشجویان باستان شناسی از سه مشکل آموزشی، پژوهشی و شغل رنج می‌برند، در زمینه آموزشی با توجه به قدیمی بودن سرفصل دروس دانشگاهی و نیاز به بازنگری آنها مشکلات زیادی وجود دارد.
وی با بیان اینکه دانشجویان زیادی برای تحصیل در این رشته پذیرفته می‌شوند، افزود: این در حالی است که با توجه به نبود بازار کار، باید تعداد آنها کم شود، چون آینده‌ی مشخصی برای‌شان وجود ندارد.
این باستان‌شناس و مدرس دانشگاه نبود نظارت روی گروه‌های آموزشی باستان‌شناسی را از دیگر مشکلاتی دانست که این حوزه با آن روبرو است و تاکید کرد: در بخش‌های پژوهشی بسیاری از افراد فراموش می‌کنند که باستان‌شناس باید درس بخواند، کاوش کند و در حوزه‌ی پژوهش کارهای میدانی انجام دهد؛ در واقع آن طور که باید و شاید به این قضیه پرداخته نشده است.
وی تاکید کرد: در مساله شغل دانشجویان باستان‌شناسی متاسفانه مشکلات زیادی وجود دارد که نمی‌توان آنها را برطرف کرد.
* اهمیت قرآن به پیشینه گذشتگان
مجید سرسنگی، معاون فرهنگی دانشگاه تهران نیز در سخنانی اظهار کرد: با توجه به پیچیدگی‌های روزافزون اجتماعی، به نظر می‌رسد جوامع امروزی نیاز بیشتری به درک گذشته دارند، گویا هنوز پیشرفت‌های سریع علم و تکنولوژی نتوانسته مردم فرهنگ مدار و تشنه معرفت را سیراب کند؛ از سوی دیگر این نیاز در جوامع در حال توسعه بیش از پیش احساس می‌شود، جوامعی که سخت می‌کوشند تا معیارهای اقتصادی خود را بهبود بخشیده و پله‌های توسعه را با سرعتی بیشتر بپیمایند. همین رویکرد باعث شده تا بسیاری از جوامع از مقوله فرهنگ و برنامه ریزی فرهنگی غافل شده یا این موضوع را در اولویت‌های آخر خود قرار دهند.
وی با تاکید بر اهمیتی که قرآن کریم برای گذشته بشری قائل شده است، اظهار کرد: قرآن کریم در بیش از 150 آیه عبرت گرفتن از وقایع تاریخی را متذکر شده و در 250 آیه سرگذشت امت‌های گذشته را بیان کرده است، همچنین در بیش از 18 آیه به سیر در زمین و تفکر در عاقبت پیشینیان توصیه کرده است و از سوی دیگر تاکید کرده که شناخت گذشته نقشی پراهمیت در ساختن آینده‌ای بر پایه هویت فرهنگی ملت‌ها ایفا می‌کند.
او گفت: امروز در آغاز هزاره سوم و عصر ارتباطات و جهانی شدن وجه تمایز ملت‌ها از یکدیگر هویت فرهنگی آنها است که ریشه در میراث فرهنگی دارد. آگاهی نداشتن از گذشته و تحولات فرهنگی اجتماعی قادر است هر ملت را به موجوداتی منفعل تبدیل کند و ملتی که با گذشته خود بیگانه است، رفتار و شخصیت خود را در قالب تصویری می‌بیند که دیگران از آنها کشیده‌اند.
وی شناخت پیشینه‌ای که بتوان در کالبد آن هویت خود را متجلی کرد و آن را الگوی فعالیت‌ها و کنش‌های سیاسی،اجتماعی و فرهنگی قرار داد را سرمایه‌ای ارزشمند دانست که در کنار سایر سرمایه‌ها تضمین کننده توسعه همه جانبه و پایدار یک ملت است.
معاون فرهنگی دانشگاه تهران اظهار کرد: هر چند فرهنگ بشری همیشه بخشی از گذشته آن بوده و طرز نگرش و جهان بینی ملت‌ها نشات گرفته از گذشته آنهاست، اما درک مفهوم گذشته و خود آگاهی نسبت به آن در کمتر دوره‌ای اتفاق افتاده و بین درک آثار گذشتگان و میزان پیشرفت و توسعه همه جانبه فرهنگ و تمدن ارتباط نزدیکی وجود دارد که برقراری ارتباط با موزه‌ها و میراث فرهنگی و عبرت گرفتن از آنها نیز از همان جنس است.
او در ادامه با بیان این نکته که رنسانس ریشه در نوعی خودآگاهی نسبت به تمدن قبل بوده است، ادامه داد: متاسفانه با وجود نتایج معجزه آسای رنسانس در شناخت جهان و تولید محصولات صنعتی فراوان از مهمترین و در عین حال مخرب‌ترین بُعد باستان شناسی غفلت می‌شود. این بعد همان نیروی نهفته در اثار هر ملت است که جوامع معاصر را تحت تاثیر پیشینه و فرهنگ خود قرار می‌دهد.
وی تاکید کرد: داده‌های باستان شناسی می‌توانند ابزاری برای تشخیص و ارائه هویت قومی و فرهنگی گروه‌هایی باشند که دست خوش تغییر‌ف جابه جایی و آمیختگی شده و یا در مدارک تاریخی نادیده گرفته شد‌ه‌اند.
به اعتقاد سرسنگی هویت شناسی و در کنار آن فعالیت‌های باستان شناسی قادر است نقش مهمی را در فرهنگسازی و اشاعه فرهنگ بومی در سطح جامعه امروز ایران برعهده بگیرد تجربه جوامع مختلف نشان داده مردمی که مواریث فرهنگی خود را شناسایی و معرفی نکردند و از آنها به نفع کشور و جامعه خود بهره برداری نکنند مستحق تجربه مجدد رخدادهای تلخ هستند.
او ایران را با توجه به سرمایه‌های عظیم فرهنگی‌اش بهشت باستان شناسان جهان نامید و افزود: در این کشور باید باستان شناسان به عنوان مهمترین بخش در شناسایی، معرفی و حفظ میراث گذشته ، جایگاه مطلوب خود را در سطح جامعه پیدا کنند.
سرسنگی اضافه کرد: باستان شناسی می‌تواند جامعه امروز ایران را با هویت درخشان خود بیش از پیش آشنا کرده و زمینه‌های تبلور خودباوری را در نسل جوان ایجاد و راه را برای توسعه براساس موازین آن و پیشرفت ایرانی – اسلامی هموار کند.