در درجه اول باید گفت که استفاده از این پول هم مثل بسیارى از دست آورد هاى پیچیده تکنولوژى امروزه بسیار ساده است. تلفن هوشمند دستگاه بسیار پیچیده فنى است، فقط دوربین آن از صدها قطعه ساخته شده و براى گرفتن هر عکس میلیون ها محاسبه انجام مى دهد، اما کودکان هم به راحتى از آن استفاده مى کنند. همین قاعده در مورد بیت کوین هم صادق است. براى استفاده از بیت کوین یا پول هاى دیجیتال دیگر هم لازم است یک App مخصوص بر روى گوشى هوشمند یا وسیله مشابه نصب شود، مبلغى پول بین المللى مانند دلار و یورو به حساب شرکت مدریت کننده آن اپ ریخته شود و سپس هنگامى که پول در حساب فرد نمایان شد مى تواند از طریق آن اپ به خرید و فروش بیت کوین یا پرداخت هزینه هایى مثل هتل و رستوران یا انتقال پول بپردازد.
براى این کار هم معمولا کد هاى لازم، بر مبناى اطلاعاتى که در مورد مبلغ و هدف پول بوسیله کاربر وارد شده، توسط اپ کد گذارى شده و به صورت یک QR ظاهر مى شود که قابل انتقال از یک گوشى به گوشى دیگر است. بنابر این دانشى معادل دانش متعارف استفاده از گوشى هوشمند نیاز دارد. طى سال هاى اخیر اهمیت بیت کوین در استفاده آن به عنوان وسیله مبادله نبوده بلکه به عنوان یک ذخیره ارزش بوده است. قیمت یک بیت کوین که در جولاى ٢٠١٠ معادل ٨ سنت بود در ماه هاى اخیر در حد ١٦٠٠٠ دلار بوده است. یعنى اگر فردى در آن سال یک دلار بیت کوین خریده و نگه داشته باشد امروزه ٢٠٠٠٠٠ دلار پول دارد. افرادى که چنین کرده اند به میلیونر هاى بیت کوین معروف هستند. البته فعلا صحبت از این است که این یک حباب قیمتى است و خواهد ترکید اما مثل هر حباب قیمتى معلوم نیست زمان ترکیدن آن چه موقع است.
این پول در واقع بر خلاف پول هاى جارى بر مبناى ریاضیات استوار است، و یک پول ریاضى است. آن هم زمینه خاصى از ریاضیات که به finite field مشهور است. پایه گذار آن هم ریاضى دان فرانسوى نیمه اول قرن نوزدهم به نام Evariste Galois بود به همین دلیل این رشته ریاضى به نام نظریه میدان گالوا هم مشهور است. البته این فرد که در جوانى در دوئل ابلهانه اى کشته شد شب قبل از مرگ نظریه ریاضى خود را نوشت و به دوستش امانت سپرد. هرگز هم براى او باور کردنى نبود که نظریه او در قرن بیست و یکم چه نوع کار بردى خواه داشت.
علاوه بر آن مبانى نرم افزارى محاسبات بسیار پیشرفته است و در مراحل کار، محاسبات کمر شکنى باید انجام شود که خوشبختانه خریدار و فروشنده بیت کوین در آن درگیر نیستند. اگر فرصتى دست داد در پست هاى بعدى اندکى در باره تاریخچه و ویژگى هاى این پول و نحوه ایجاد و افزایش عرضه آن مطالبى مطرح خواهم کرد.
پول هاى دیجیتال بر چهار اصل استوار هستند. اول مراوده و معامله بدون واسطه یا معامله بین همگنان (peer to peer) به این معنى که نهاد یا واسطه و فردى بین دو طرف معامله قرار نگیرد. اصل دوم که به اصل اول مربوط است محرمانه بودن و خصوصى بودن معامله به نحوى که هیچ کس جز دو طرف معامله در مورد آن اطلاع نداشته باشد، شامل حکومت ها، هکر ها، کلاه بردار ها و هر فرد غیر مرتبط دیگر. سوم عدم امکان تقلب شامل عدم امکان هزینه کردن یک واحد پول به دفعات توسط یک عامل، عدم امکان تغییر در معاملات هنگامى که نهایى و ثبت شد. این ویژگى که اطلاعات ثبت شده به هیچ وجه قابل حذف و تغییر نیست یک ویژگى کانونى این شیوه است. چهارم باز بودن معاملات به نحوى که به جز جنبه هاى شخصى و خصوصى مانند نام و مشخصات و شماره رمز خصوصى، همه اطلاعات دیگر در اختیار همگان قرار داشته باشد.
این هدف که این چهار ملاحظه عملى شود و یک سیستم غیر قابل نفوذ فراهم کند منجر به توسعه تکنولوژى خاصى شده که به تکنولوژى زنجیره الواح (blockchain technology) مشهور شده است. همانگونه که مى توان دریافت این تکنولوژى خارج از بحث مالى کار برد هاى بسیار زیادى مى تواند داشته باشد. برخى کشور ها کاربرد هاى مختلفى را در نظر گرفته اند. مانند صدور کارت ملى و حفظ وقایع حیاتى افراد، به نحوى که قابل تغییر و مخدوش شدن نباشد و براى همیشه حفظ شود(مثلا امکان تغییر تاریخ تولد منتفى باشد، ازدواج هاى سابق غیر قابل حذف ...). امروزه دزدى مشخصات فردى یک نگرانى عمومى است و از این طریق میلیارد ها دلار هزینه به افرادى که مشخصاتشان دزدیده شده خسارت وارد شده. استفاده از این تکنولوژى امکان این که یک فرد از مشخصات فرد دیگرى استفاده کند را منتفى مى کند. صدور پاسپورت و منتفى شدن استفاده از پاسپورت دزدى شده یا تقلبى. ثبت و صدور سند مالکیت در کشور هایى که افراد ذى نفوذ سوابق گذشته ثبتى را به نفع خود تغییر مى دهند، و مالکیت افراد صغیر، مسن و مفقود شده را به خود منتقل مى کنند.
ثبت قرار داد ها به نحوى که امکان دستکارى و مخدوش شدن آن ها منتفى باشد. تنظیم قرار داد هاى آتى هوشمند. به این معنى که شرایط پرداخت و انجام قرار داد بر مبناى شرایط و ضوابط از قبل تعیین شده، تنظیم و ثبت شود و وقتى آن شرایط انجام شد پرداخت خود به خود صورت پذیرد و امکان استنکاف وجود نداشته باشد. راى دهى دیجیتال. استفاده از ویژگى مهر زمان این تکنولوژى براى ثبت قرار داده ها یا هر اطلاعت دیگرى که ضرورت وجود آن در یک مقطع خاص لازم باشد. شبیه تایید امضا که در کشور ما توسط دفاتر ثبت اسناد انجام مى شود. مثلا اخیرا فردى که جواهر گرانقیمتى را خریدارى کرد خرید و مدارک رمز نگارى شده آن را در زنجیره الواح ثبت کرد تا مشخص شود این دارایى از زمان خاصى در اختیار او بوده است. این اطلاعات در اختلاف هاى حقوقى و مالیاتى قابل استفاده است. برخى تحلیل گران نسبت به امکانات بالقوه این تکنولوژى بسیار امید وار هستند.
این پول الکترونیکى ابتدا از سال ٢٠٠٩به وسیله فرد یا افرادى ایجاد شد که نام ساتوشیى ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) را بر خود نهادند. تا به امروز هم علیرغم تلاش بسیارى از روزنامه نگاران و صاحب نظران فضاى مجازى هنوز مشخص نیست این فرد یا افراد چه کسانى هستند. از آنجا که ایجاد تکنولوژى زنجیره الواح نیازمند دانش بسیار تخصصى در ریاضیات، برنامه نویسى و امور بانکى بوده تصور بر این است که این سیستم توسط سه نفر ایجاد شده. ساتوشیى ابتدا مقاله اى در یکى از فوروم هاى اینترنتى رمزنگارى به نام (metzdowd.com ), منتشر کرد تحت عنوان " بیت کوین: یک سیستم نقدى الکترونیک همگنان با هم گنان" ، آدرس مقاله (https://bitcoin.org/bitcoin.pdf).
از طریق همین فوروم و فوروم هاى مشابه و یک آدرس اى میل که در جایى در آلمان ثبت شده بود با سایر صاحب نظران در تماس بود و براساس مشاوره با آنان نیز سیستم را تا پایان سال ٢٠١٠ تکمیل کرد. در سال ٢٠١١ نیز پیامى براى افرادى که با او درتماس بودند ارسال کرد که من دیگر به این زمینه علاقه اى ندارم و به کار دیگرى مشغول مى شوم. پس از آن هم دیگر از او خبرى دریافت نشده و جستجو براى یافتن او هم به ثمر نرسیده است.
بر خلاف نام شبیه ژاپنى، بر اساس ساعت هایى که او مکاتبات و پست هاى خود را مى فرستاده بایستى ساکن مناطقى مانند آمریکاى شمالى بوده باشد. او که خود پایه گذار این سیستم بود اولین بیت کوین ها را خلق، یا به زبان این زمینه، معدن کارى کرد. چون شروع کننده او بوده و اولین لوح از زنجریه الواح را ایجاد کرد همه از حساب او مطلع هستند که حدود یک میلیون بیت کوین به ارزش امروزى ١٦ میلیارد دلار دارد. بسیارى افراد این پول را زیر نظر دارند نکته جالب این که هیچ نقل و انتقال و فروشى در آن رخ نداده است. یا این ساتوشى موسوم فرد وارسته اى است یا مرحوم شده و کد هاى رمز عبور خصوصى خود را براى کسى باقى نگذاشته یا مطلب دیگرى در کار است که کسى نمى داند. به هر حال ساتوشى ناکاموتو به چهره اى افسانه اى بدل شده است، و چون مرشدى پر رمز وراز و عالى مقام براى متخصصین رمزنگارى، برنامه نویسى و سیستم هاى اینترنتى به حساب مى آید.
چنانکه گفته شد این سیستم بر مبناى زنجیره اى از لوح ها قرار دارد. هر لوح را مانند دفتر روزنامه حسابدارى تصور کنید که حساب هایى در آن ثبت مى شود همراه با اطلاعات مختلفى در مورد دریافت کننده و پرداخت کننده پول و توضیح. در شبکه اینترنت کار بران خاصى هستند که اقدام به تایید معاملات کرده و در لوح ثبت مى کنند. پس از تکمیل شدن هر لوح مثلا ثبت بیست معامله آن لوح را مى بندند. براى این کار هم باید یک مسئله ریاضى را حل کنند.
اگر در این کار موفق بودند تعداى بیت کوین جدید توسط سیستم خلق مى شود و به آن کاربر تعلق مى گیرد. هر کدام از این کاربران را یک گره یا node مى خوانند و تعداد آن ها بسیار زیاد است و با توجه به سختى محاسبات باید از کامپیوتر هاى خاص و زمان محاسبه و مصرف برق زیاد استفاده کنند. در این فراگرد دو نوع محاسبه یا حل مسئله وجود دارد. یکى محاسبات مربوط به تایید هر معامله. هر معامله در همه سیستم منتشر مى شود بدون این که دو طرف معلوم باشند. گره هاى مختلف سعى مى کنند بر اساس امضاى الکترونیکى آن تراکنش و کد عمومى در خواست کننده تعیین کنند که آیا معامله صحیح است یانه.
هر کس زودتر این مسئله را حل کرد این معامله را در لوح خود قرار مى دهد و جواب را در اختیار همگان قرار مى دهد حال که جواب مسئله در اختیار همگان است تایید صحت آن براى گره هاى دیگر هم مقدور است. یاد آورى مى شود سیستم بر مبناى ریاضیات خاص به نحوى تنظیم شده که فقط صحت یک معامله قابل تشخیص است یعنى این که بیت کوین مزبور واقعا متعلق به فروشنده یا انتقال دهنده بوده و از حساب او کسر و به حساب دریافت کننده رفته باشد.
کاربران این گره ها ممکن است حق الزحمه اى دریافت کنند. مسئله دوم که باید حل شود بستن یک لوح است، که آن هم محاسبات کمر شکنى باید انجام شود هر گره که زود تر یک لوح رابست معاملات مزبور درآن لوح ثبت شده و بیت کوین پاداش که جدیدا توسط سیستم خلق مى شود به آن گره تعلق مى گیرد . بنا براین خلق پول به وسیله یک نهاد مرکزى مانند بانک مرکزى انجام نشده و توسط حل مسئله ریاضى توسط بسیارى گره ها و قاعده اى که ساتوشى در سیستم تعبیه کرده انجام مى شود.
پس از بسته شدن این لوح ، لوح مزبور بر بالاى لوح هاى قبلى قرار گرفته و از شماره یگانه اى بر خوردار مى شود که باشماره لوح هاى قبلى پیوند دارد. اگر کسى بخواهد لوح هاى قبلى را دست کارى کند شماره سر آن لوح تغییر مى کند و شماره هاى سرلوح هاى بعدى نیز باید تغییر کند و کار بران مطلع شده و آن حرکت را متوقف و خنثى مى کنند. این اطلاعات در اختیار همه قرار دارد و هرکس مى تواند تمام الواح تاکنون را بار بردارى کند بشرط این که حافظه کامپیوترى کافى در اختیار داشته باشد.
اگر علاقمند باشید مى توانید آدرس زیر را باز کنید و جریان معاملات را ملاحظه نمایید. سطورى که در پایین صفحه حرکت مى کنند معاملات جدید هستند. با کلیک روى هر کدام (اعداد بسیار بزرگ آبى رنگ)مى توانید جزییات تراکنش را ببینید. بخش بلایى صفحه لوح هاى جدید را نشان مى دهد با کلیک بر روى شماره ردیف لوح مى توانید محتواى لوح را مشاهده کنید.
اینجا کلیک کنید