با نگاهی به کاهش چشمگیر آلایندگی واحدهای صنعتی در استان تهران پس از پایش شبانه آنها متوجه می شویم این واحدها نیاز به نظارت مستمر و پیگیری دارند که ممکن است از عهده عامل انسانی خارج باشد. لذا استفاده از پایش های آنلاین یا برخط می تواند ضعف عامل انسانی را به میزان زیادی کاهش دهد.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از میزان، اما توضیح این که این پایش ها چه جایگاه قانونی دارند و چگونه باید انجام شوند را در گفت‌وگوی زیر با مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط زیست می خوانید که تعداد ایستگاه پایش آنلاین پارامترهای فیزیکو شیمیایی در رودخانه های مهم و حساس اکولوژیکی را 45 ایستگاه اعلام می کند و از رشد 60 درصدی صنایع تحت پوشش سیستم های پایش آنلاین محیط زیست در دوسال گذشته سخن می گوید.

به عنوان نخستین سئوال کمی درباره ضرورت قانونی پایش آنلاین در محیط زیست برای ما توضیح دهید؟

بر اساس بند ب ماده 192 قانون برنامه پنجم توسعه برای کاهش عوامل آلوده کننده و مخرب محیط زیست، تمام واحدهای بزرگ صنعتی و غیر صنعتی مشمول، موظف هستند؛ نسبت به نمونه‌برداری و اندازه‌گیری آلودگی و تخریب زیست محیطی خود اقدام کنند و نتیجه به دست آمده را در چارچوب خود اظهاری به سازمان حفاظت محیط زیست ارائه کنند.

در قانون ذکر شده است؛ تمام واحدهای مشمول؛ این واحدها، چه مجموعه هایی را شامل می شوند؟

این واحدها شامل تمام واحدهای بزرگ تولیدی، صنعتی، خدماتی، عمرانی و زیربنایی است. اما آن دسته از واحدهایی که قابلیت و ضرورت نصب و راه‌اندازی سیستم های پایش لحظه‌ای و مداوم را به صورت برخط یاآنلاین را داشته باشند.

چرا از پایش های آنلاین استفاده می‌کنیم؟

به این دلیل که دستگاه های کلاسیک برای سنجش آلودگی های محیط زیست محدودیت هایی دارند.

به طور مثال چه محدودیت هایی؟ یعنی این محدودیت مربوط به دستگاه ها است یا مربوط به عامل انسانی؟

ممکن است پایشگر نتواند در تمام عرصه ها حضور داشته باشد حال یا برای حضور پایشگر محدودیت هایی وجود دارد یا حضور پایشگر به سختی ممکن می شود، زیرا دسترسی مشکل است. از سوی دیگر ممکن است فرآیند اندازه‌گیری طولانی باشد. علاوه بر تمام این دلایل با پایش آنلاین امکان دراختیار داشتن اطلاعات مداوم آلودگی ها فراهم می شود این در حالی است که در روش کلاسیک این امکان وجود ندارد.

پایش آنلاین علاوه بر مقابله با برخی از محدودیت هایی که ذکر کردید چه مزایای دیگری دارد؟

بهره گیری از تجهیزات پایش آنلاین منجر به اتکای حداقل به عامل انسانی و در نتیجه افزایش دقت و صحت نتایج اندازه گیری ها در حیطه پایش آلودگی ها می شود.در نتیجه علاوه بر صرفه جویی در منابع انسانی و مقابله با محدودیت ها نتایجی دقیق تر و صحیح تر در دست داریم.

با توجه به این که پایش آنلاین شامل واحدهای بزرگ تولیدی، صنعتی، خدماتی، عمرانی و زیربنایی می شود آیا برای تمام واحدهای مذکور یک نوع پایش انجام می شود؟

خیر. اینگونه پایش ها در دو بخش پایش های محیطی و پایش منابع نشر آلاینده نظیر صنایع انجام می‌شود.

از این موارد که بگذریم در حال حاضر چه تعداد دستگاه پایش آنلاین در کشور وجود دارد؟

186 ایستگاه پایش کیفی هوا در سراسر کشور وجود دارد که اطلاعات وضعیت کیفیت هوا را به اداره های کل استان‌ها و مرکز کنترل و پایش محیط زیست کشور ارسال می کنند. این تعداد دستگاه تنها شامل پایش منابع آلاینده هوا می شود. اما در حال حاضر 45 ایستگاه پایش آنلاین پارامترهای فیزیکو شیمیایی در رودخانه های مهم و حساس اکولوژیکی با مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست وجود دارد . این در حالی است که تعداد ایستگاه ها پایش آنلاین برای رودخانه ها در سال 1392 تنها 16 ایستگاه بود.

آیا در بخش پایش لحظه ای صنایع با توجه به حجم آلایندگی که این نوع واحدها دارند نسبت به سال های گذشته رشد داشته است؟

در سال 93 عملکرد نصب و راه اندازی سیستم های پایش لحظه ای در صنایع نسبت به سال 92، در بخش منابع ثابت آلودگی هوا و خروجی دودکش کارخانجات رشد 68 درصدی و در بخش خروجی پساب و فاضلاب رشد 96 درصدی داشته است. این در حالی است که تعداد کل پارامترهای تحت پایش لحظه ای و آمار تجمعی در خروجی دودکش در سال گذشته 478 مورد و در خروجی پساب و فاضلاب 569 مورد پارامتر شاخص زیست محیطی بوده است.در مجموع طی 2 سال گذشته در صنایع تحت پوشش سیستم های پایش آنلاین محیط زیست رشد 60 درصدی را شاهد هستیم.

آیا تنها با پایش آنلاین و لحظه ای می توان نسبت به پاک بودن این واحدها و عملکرد آنها در حدود مجاز اطمینان داشت؟

خیر. با وجود استقبال واحدهای مختلف از جمله واحدهای صنعتی برای نصب این سیستم ها در دو سال اخیر اما موضوع صحه گذاری این سیستم ها بسیار با اهمیت تر از رشد کمی تجهیزات آنها است.

صحه گذاری کارکرد این سیستم ها به چه صورت انجام می شود؟

با استفاده از چهارچوب های مدون و مشخص که با استفاده از آن می توان داده های مطمئن تولید کرد و با اطمینان نیز آنها را منتقل کرد زیرا ملاحظات فنی در تهیه آن رعایت شده است.

در صورتی که تجهیزات پایش آنلاین رشد داشته باشد اما چهارچوب ذکر شده وجود نداشته باشد یا رعایت نشود چه مشکلی پیش می آید؟

این روند به طور قطع صحت و دقت داده ها را با مشکل مواجه می کند. درست به همین دلیل است که شیوه نامه ای با بهره گیری از مراجع استاندارد جهانی در ابتدای سال به اداره های کل استانها ابلاغ شد.

کمی هم درباره آخرین اقدامات سازمان محیط زیست را در حیطه پایش آنلاین شرح دهید؟

با توجه به این که صحه گذاری پایش آنلاین صنایع و دریافت اطلاعات قابل اطمینان و معتبر از اولویت های حوزه پایش آلودگی های سازمان حفاظت محیط زیست کشور است، بررسی ها در این زمینه در سه سطح لایه سنسور و آنالایزر، لایه دیتالاگر و لایه شبکه در دست اقدام است.

از سوی دیگر انتخاب محل مناسب نصب در خروجی صنعت، طراحی سازوکار پلمب و فک پلمب آنلایزر، کنترل مکانیزه و هوشمند هرگونه جابجایی و دستکاری آنلایزر، نحوه کالیبراسیون دوره ای سنسور، بازدیدهای دوره ای و پیش بینی مکانیسم نظارتی لازم و در پایان برگزاری دوره های آموزشی مرتبط از مهم ترین اقدامات برای ارتقای این سیستم و راستی آزمایی داده های حاصل از آن است که سازمان به طور معمول انجام می دهد.