چهارشنبه هفته گذشته، اظهاراتي از سوي وزیر خزانه‌داری آمریکا مطرح شد كه نشان از كارشكني جديدي از سوي آمريكا بر سر توافق هسته‌اي داشت. طبق اظهارات اين مسئول آمريكايي، این وزارتخانه در حال بررسی مجوزهای بویینگ و ایرباس برای فروش هواپیما به ایران است تا از این رهگذر، فشار تحریم‌ها بر تهران را افزایش دهد. اين اقدام كه صريحا نقض برجام محسوب مي‌شود، به گفته سخنگوي سازمان هواپيمايي كشوري، نگراني‌هايي را براي ایرباس و بويينگ به همراه داشته است. اين در حالي است كه قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل در گفت‌وگو با «شرق»، معتقد است اين اظهارات تاكنون واكنشي را از سوي بويينگ و ايرباس به دنبال نداشته و عملكرد اين دو غول هواپيماساز نشانه‌اي از عقبگرد و تغيير موضع ندارد. به گزارش رويترز، استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا در ادامه اظهاراتش خطاب به قانون‌گذاران کنگره آمریکا گفت وی فشار تحریم‌ها بر ایران، سوریه و کره شمالی را افزایش خواهد داد. وزیر خزانه‌داری آمریکا در جلسه شهادت خود در برابر «کمیته راه و روش‌ها»ی مجلس نمایندگان گفت: «آمریکا برای حراست از جان شهروندانش از تمام ابزارهای موجود در حیطه قدرت و اختیارات خود برای وضع تحریم‌های بیشتر علیه ایران، سوریه و کره شمالی استفاده خواهد کرد. من به شما اطمینان می‌دهم که این موضوع [افزایش تحریم‌ها] نقطه تمرکز اصلی من است و درباره آن با رئیس‌جمهور گفت‌وگو می‌کنم».با‌این‌حال، استیون منوچین درخصوص روند بررسی مجوزهای فروش هواپیما به ایران توضیح بیشتری ارائه نداد.
آمريكا نمي‌تواند مجوز فروش هواپيما به ايران را نقض كند
اصغر فخريه‌كاشان، قائم‌مقام وزیر راه‌و‌شهرسازی در امور بین‌الملل در گفت‌وگو با «شرق» به اين اقدام وزارت خزانه‌داري آمريكا واكنش نشان مي‌دهد و مي‌گويد: آمريكا نمي‌تواند مجوز فروش هواپيما به ايران را نقض كند.به گفته فخريه‌كاشان، هرچند اين مجوز در زمان آقاي اوباما صادر شده، اما از آنجا كه تا ٢٠٢٠ قابل ابطال نيست، دولت ترامپ هم نمي‌تواند آن را نقض كند. اين مجوز تا سال ٢٠٢٠ معتبر است؛ بنابراين اگر وزارت خزانه‌داري آمريكا بخواهد اين مجوز را باطل كند، به اين معناست كه برجام را نقض كرده است؛ زيرا آمريكاييها در برجام به‌صراحت متعهد هستند كه به ايران هواپيما بفروشند. او در پاسخ به اينكه آيا آمريكاييها مي‌توانند براي خريد هواپيما، محدوديت ايجاد كنند، مي‌گويد: در اينكه آمريكا با نظام جمهوري اسلامي ايران دشمني دارد، ترديدي نيست. در اينكه آنها مي‌توانند هر كار قانوني و غيرقانوني انجام دهند هم ترديدي نيست و در گذشته هم شاهد بوديم به صورت غيرمنطقي و غيراصولي عمل كردند و در مهد تروريسم، با عربستان به مذاكره نشستند و به ايران حمله كردند، اما اگر براساس برجام بخواهيم نگاه كنيم آنها نمي‌توانند اين مجوزها را نقض كنند. به‌هر‌حال آنها اگر بخواهند محدوديت ايجاد كنند به‌صورت غيرمنطقي مي‌توانند چنين كنند، اما اميدواريم اروپايي‌ها زير بار چنين اقداماتي نروند. قائم‌مقام وزیر راه‌و‌شهرسازی در امور بین‌الملل در پاسخ به اين پرسش كه مي‌توان اين اقدام از سوي دولت ترامپ را نوعي شومني دانست، تصريح مي‌كند: اين اقدام مي‌تواند به نوعي مصرف داخلي هم داشته باشد. به‌هر‌حال بعد از سفر آقاي ترامپ به منطقه (عربستان و اسرائيل) فشارهايي به او وارد شد و چيزهايي از او خواسته‌اند كه ممكن است او مجبور شده باشد چنين تبليغاتي را انجام دهد.به گفته اين مقام مسئول، تاكنون كمپاني‌هاي ايرباس و بویينگ ابراز نگراني نكرده‌اند و عملكرد اين دو شركت نشانه‌اي از عقبگرد آنها و تغيير موضع ندارد.
بررسي مجدد صدور مجوز، خلاف توافق برجام است
مقصود اسعدي ساماني، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی نيز در گفت‌وگو با «شرق» نسبت به اين اقدام آمريكاييها واكنش نشان داد. به گفته او، بررسي مجدد صدور مجوز فروش ايرباس و بويينگ به ايران از سوي وزارت خزانه‌داري آمريكا، خلاف تعهد و توافق برجام است. با توجه به اينكه، فروش هواپيما به ايران در توافق‌نامه برجام به صورت صريح و قطعي بيان شده است و آمريكا متعهد شده تا تحريم‌هاي هوايي ايران را بردارد؛ بنابراين بازنگري مجدد در آن، نبايد داشته باشند.به گفته او، مجوز اوفك براي فروش هواپيماي بويينگ، ايرباس و اي‌تي‌آر از طرف اوفك صادر و قطعي شده است.دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در پاسخ به اين پرسش كه در صورت چنين اقدامي، ايران چه واكنشي خواهد داشت، مي‌افزايد: قاعدتا با مكانيسم‌هايي كه براي نقض قرارداد از سوي هر يك از طرفين در برجام پيش‌بيني شده، اگر آمريكا چنين كند كه نقض توافق هم محسوب مي‌شود، قطعا مسئولان ديپلماتيك كشور در وزارت امور خارجه، اين مسئله را پيگيري خواهند كرد.او البته در اين گفت‌وگو نسبت به موضع مطرح‌شده درباره نگراني ايرباس و بويينگ در مقابل اظهارات وزارت خزانه‌داري آمريكا تصريح مي‌كند: شواهدي كه وجود دارد نشان مي‌دهد، گفت‌وگو با دو غول هواپيماسازي جهان كماكان ادامه دارد و دو طرف پيگير قراردادهاي امضاشده في‌مابين هستند و آثاري از اظهارات آمريكاييها در اين دو هواپيماساز ديده نشده است.
اظهارات وزير خزانه‌داري آمريكا تهديدي عليه ايران نيست
سخنگوي سازمان هواپيمايي كشوري نیز ديروز در واكنش به اظهارات وزير خزانه‌داري آمريكا گفت: اظهارات وزير خزانه‌داري آمريكا پيش از آنكه تهديدي براي ايران باشد، نگراني كمپاني‌هاي ايرباس و بويينگ را فراهم كرده و معادلات بين‌المللي آمريكا و اروپا را تحت‌الشعاع قرار داده است.رضا جعفرزاده گفته: همه اذعان دارند كه مجوز فروش بويينگ و ايرباس پس از توافق‌نامه هسته‌اي از سوی دفتر كنترل سرمايه‌هاي خارجي ايالات متحده آمريكا كه زيرمجموعه خزانه‌داري اين كشور است، صادر شده و قراردادهاي في‌مابين در مذاكرات مفصل صورت گرفته است.وي افزود: هرگونه ايجاد ابهام و شبهه‌پراكني، نوعي توليد بي‌اعتباري و زيرسؤال‌بردن شأن مذاكره‌كنندگان را در پي خواهد داشت. به علاوه هر نوع محدوديت در فروش هواپيما به ايران به منزله نقض برجام از طرف آمريكا خواهد بود كه مطمئنا دولت‌هاي اروپايي نه با آن موافق‌اند و نه به خاطر منافع شركت‌هايشان چنين اجازه‌اي را به آمريكا خواهند داد.جعفرزاده خاطرنشان كرد: از آنجايي كه جذابيت بازار ايران بر فروشندگان و سازندگان هواپيما پوشيده نيست و لاجرم مقامات وزارت راه‌و‌شهرسازي و شركت‌هاي هواپيمايي براي ورود به رقابت‌ها تصميمات جدي اتخاذ كرده‌‌اند، بي‌ترديد برای نوسازي و پاسخ به مطالبات خود در بخش هوايي به اين يكي، دو قرارداد (ايرباس و بويينگ) اكتفا نكرده و با ساير شركت‌هاي سازنده هواپيما نيز مذاكره خواهند كرد؛ چرا‌كه آمار نيازهاي كشور به ناوگان بيش از اين تعداد است.