به گزارش ایسنا، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در نخستین همایش ملی «کاربرد روش‌های آماری در پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران»، برگزاری این همایش را یکی از اتفاق‌های خوب در یکی از حوزه‌های بین رشته‌ای بین آمار و باستان‌شناسی دانست و گفت: از زمانی‌که باستان‌شناسی به مثابه یک علم شد، شاهد این بودیم که به عنوان یک رشته و مستقل از رشته‌های دیگر فعالیت خود را آغاز کرد؛ من نام این را «تلقی قرن نوزدهمی باستان‌شناسی» می‌گذارم.
وی اظهار کرد: البته در قرن بیستم نیز بسیاری از فعالیت‌های باستان‌شناسی توسط باستان‌شناسان صورت گرفت که قرن نوزدهمی بود و در بین رشته‌های دیگر احساس استقلال می‌کرد .حتی همین امروز در قرن بیست و یکم، باستان‌شناسانی هستند که قرن نوزدهمی‌اند.
او اظهار کرد: به مرور و با گسترش فعالیت‌های باستان‌شناسی، پرسش‌هایی مطرح شد که احساس نیاز ورود رشته‌های دیگر نیز به این عرصه مطرح شد، از این رو در مرحله دوم شاهد چند رشته‌ای شدن باستان شناسی بودیم.
بهشتی با بیان اینکه من اسم این را مسامحتا «تلقی قرن بیستمی باستان‌شناسی» (چند رشته‌ای شدن) می‌گذارم، بیان کرد: در این روند باستان‌شناسان به این امر واقف شدند که رشته‌هایی مانند معماری و حفاظت نیز در این حوزه به کار می‌آیند البته در قرن نوزدهم نیز باستان‌شناسانی بودندکه قرن بیستمی کار می‌کردند و امروز که قرن ۲۱ است، فعالیت‌های باستان‌شناسی داریم که قرن بیستمی است.
باستان‌شناسی وارد فاز «بین‌رشته‌ای» شده
وی با بیان اینکه از اواخر قرن بیستم به مرور باستان‌شناسی وارد فاز جدیدی به نام فاز «بین رشته‌ای» شد، گفت: در قرن نوزدهم نشنیدم که باستان شناسی، قرن بیست و یکمی (بین رشته‌ای)کار کرده باشد، ولی مواردی در قرن بیستم داشتیم که بین رشته‌ای (قرن بیست‌ویکمی) کار شده باشد.
بهشتی با بیان اینکه هیچ رشته‌ای بی‌ربط به باستان‌شناسی نیست، بیان کرد: رشته‌هایی مانند انرژی هسته‌ای، پزشکی و آمار همه به باستان‌شناسی مربوط هستند، چون باستان‌شناسی با انسان و طبیعت سر و کار دارد .
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: قاعدتا باید درِ باستان‌شناسی روی تمام علوم باز باشد، به نحوی که با این علوم به کیفیتی ملاقات صورت بگیرد که ما شاهد پدیده‌های بین رشته‌ای باشیم، در بین همه علوم، بعضی هستند که تجانس خاصی با باستان‌شناسی دارند و یکی از این علوم آمار است که به صورت ذاتی با باستان‌شناسی مأنوس است.
او با بیان اینکه باستان شناسان بهترین مثالی که می‌زنند این است که کارشان مثل کاری است که کارآگاهان در صحنه جرم انجام می‌دهند، افزود : کارآگاهان در صحنه جرم یک سری دیتا جمع می‌کنند تا دریابند مجرمی که مرتکب قتل شده و تلاش کرده که کسی متوجه کارش و نحوه انجام آن نشود چه کسی بوده و چگونه این کار را انجام داده است، در حالیکه مجرم تمام تلاش‌اش را کرده که کسی نفهمد که او چه کاری انجام داده است .
بهشتی با تاکید بر اینکه باستان‌شناسی با آمار زیاد کار دارد و آمار نیز با باستان شناسی در همین رابطه است، به این نکته که نسبتی بین باستان شناسی و گنج وجود دارد، اشاره کرد و افزود: از بیرون گنج طلا و نقره است ولی از درون عالم باستان شناسی گنج عبارت است از زباله‌دان یعنی در هر محوطه تاریخی اگر زباله دانی تاریخ آنجا راه یابد گویی گنج پیدا کرده‌اید، چون هیچ چیزی از این سطل زباله پدید آمدنش محصول بی ارادگی نیست، اگر سطل زباله خودتان را با نگاه باستان‌شناسی بنگرید، در می‌یابید که چه گنجی است.
به گفته‌ی او، نگاه باستان شناسانه داشتن یک چیزی است که در ملاقات بین رشته‌های مختلف باستان شناسی می‌تواند حاصل شود و این نگاه باستان شناسانه می‌تواند بسیاری از موارد را آشکار کند.
ارمغان جامعه باستان‌شناسی به جامعه علمی کشور
او افزود: ما در کشورمان در خیلی موارد از نگاه باستان شناسانه محروم هستیم و شاید این ارمغانی باشد که جامعه باستان شناسی ما به جامعه علمی کشور بدهند.
بهشتی بیان کرد : فکر نکنید که اگر مشکل اشتغال جامعه باستان شناسی را حل کنید مشکلی از مشکلات کشور را حل کرده اید که البته این هم در جای خود درست است، و لی اگر می خواهید مشکلی را اساسی حل کنید به حل شدن فقدان نگاه باستان شناسانه کمک کنید .
کاهش کیفیت ورودی‌های رشته باستان‌شناسی در دانشگاه‌ها
ابراهیم خدایی، معاون وزیر و رئیس سازمان سنجش آموزش کشور نیز گفت: در سال‌های اخیر شاهد کاهش کیفیت ورودی‌ها در رشته باستان‌شناسی و رشته‌های مشابه بوده‌ایم
وی وضعیت نابسامان اشتغال در رشته‌هایی مانند باستان‌شناسی را عامل بی رغبتی افراد به انتخاب این رشته دانست و گفت: کاهش تعداد متقاضی‌ها از یک سو و افزایش ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها از سوی دیگر باعث کاهش کیفیت ورودی‌ها در بسیاری از رشته‌های دانشگاهی شده است.
آمار را قماربازها و باستان‌شناسی را گنج‌یاب‌ها ایجاد کردند
او در ادامه با اشاره به مشابهت شروع رشته باستان‌شناسی و آمار افزود: رشته آمار را در ابتدا قماربازها به وجود آوردند و سپس این رشته به صورت کاربردی و علمی درآمد. باستان‌شناسی هم ابتدا مورد توجه گنج‌یاب‌ها بود و در اواخر قرن ۱۸ به عنوان یک رشته علمی مطرح شد.
خدایی، باستان‌شناسی را ترکیبی از همه‌ی رشته‌های دانشگاهی دانست و گفت: باستان‌شناسی به معنای کلی به عنوان یک میان رشته‌ای مطلق است که می‌تواند چشم‌انداز منحصر به فردی از گذشته انسان، نشان دهد. در واقع باستان‌شناسی رشته‌ای است که در همه ابعاد زمانی و مکانی به گذشته انسان می‌پردازد.
رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در ادامه با اشاره به ورود سه هزار و ۲۰۸ دانشجوی باستان شناسی در سال ۹۵، به ارائه تحلیل کمی و کیفی از وضعیت رشته باستان‌شناسی در نظام دانشگاهی ایران پرداخت و گفت: در سال ۱۳۱۴ و یک سال بعد از تاسیس دانشگاه تهران رشته باستان‌شناسی در دانشکده ادبیات به وجود آمد و در دهه ۷۰ دکترای این رشته طراحی شد.
رئیس سازمان سنجش آموزش کشور، یک خطر کلی در بحث پذیرش دانشجو که در دو سه سال اخیر تشدید شده را در این دانست که موتور توسعه کشور در رشته‌های ریاضی و فنی است و افزود: در همه رشته‌های تخصصی مورد نیاز کشور متقاضی کاهش پیدا کرده است، این در حالی است که ظرفیت پذیرش رشته‌ها در حال افزایش است بنابراین وقتی رقابت کاهش پیدا می‌کند، کیفیت ورودی‌ها هم کم خواهد شد.
او با اشاره به این که اغلب قوی‌ترین افراد جذب رشته‌های پرمتقاضی و پر طرفدار می‌شوند، گفت: در رشته‌هایی مانند باستان‌شناسی متقاضی کمتری وجود دارد، بنابراین رقابت زیاد نیست که این امر باعث کاهش کیفیت ورودی‌ها در این رشته‌ها می‌شود.
وی تاکید کرد:در باستان شناسی و رشته های مشابه باید حوزه های کاربردی به صورت جدی وارد شوند. در حال حاضر یکی از دغدغه های جدی فارغ التحصیلان، اشتغال است این در حالی است که اگر سازمان میراث فرهنگی و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در زمینه اشتغال برنامه ریزی کنند به شکل قابل توجهی استقبال و کیفیت ورودی ها به رشته باستان شناسی افزایش پیدا خواهد کرد.
او با اشاره کاربرد رشته آمار در باستان شناسی گفت: یکی از وظایف متخصص های آمار این است که با طراحی نرم افزار ها و سایر روش ها به رشته هایی مانند باستان شناسی به کاربردی شدن آنها کمک کنند.
بی‌رغبتی نخبه ها به مباحث علوم انسانی
سید مهدی موسوی کوهپر، رئیس انجمن علمی باستان شناسی ایران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری را چشم و مغز متفکر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دانست و بر ضرورت تعامل بین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با گروه‌های آموزشی در دانشگاه‌ها تاکید کرد.
او با اشاره به معضل اشتغال گفت: امسال در گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس ۲۰ نفر معرفی شدند و به رغم ظرفیت پنج نفره، متاسفانه حتی یک نفر هم شرایط لازم برای پذیرش در این دوره را نداشت.
وی یکی از قدم‌های مثبت بنیاد ملی نخبگان را برگزاری بازدیدهایی از محوطه‌های باستانی برای آشنایی نخبگان با ایران و فرهنگ بومی خود عنوان کرد و گفت: ما در این زمینه نیاز به یک برنامه سیاست‌گذاری کلان داریم.
موسوی کوهپر با ابراز تاسف از بی توجهی مدارس غیرانتفاعی به ویژه در رشته‌های تجربی و ریاضی به دروسی مانند تاریخ گفت: کشوری با غنای عظیم فرهنگی مانند ایران جای کار بسیاری در حوزه میراث فرهنگی دارد، اما به آن توجه نمی‌شود، به طور مثال دانسته‌های ما از دوره ساسانی حدود ۱۰ درصد است. متاسفانه ما کاوش و بررسی را در این زمینه رها کرده‌ایم اما سایر کشورها سال‌هاست به بررسی و کاوش شهرهای تاریخی خود پرداخته‌اند
او از معاون توسعه آموزشی فرهنگی سازمان برنامه و بودجه خواست اعتبار وِیژه ای را برای پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اختصاص دهند تا فارغ‌التحصیلان رشته باستان‌شناسی بتوانند در زمینه تحصیلی خود به کار مشغول شده و بخشی از کارها از دوش سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برداشته شود.
وی با بیان اینکه اگر بتوانیم کاوش‌های علمی در شهرهای تاریخی مانند جندی شاپور و بیشاپور انجام دهیم هرکدام می‌توانند به مرکز عظیم گردشگری و درآمدزایی تبدیل شوند، افزود: حدود سه هزار شرکت دانش بنیان در کشور وجود دارد اما حتی یکی از این شرکت‌ها در حوزه میراث فرهنگی فعال نیستند، در صورتی که عظیم‌ترین ظرفیت اشتغال‌زایی و درآمدزایی در این بخش وجود دارد.
ضرورت تعامل آمارگران و باستان شناسان
کاظم محمد ، رئیس انجمن علمی آمار زیستی ایران نیز با اشاره به مشکل اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاه ها اعم از باستان شناس‌ها گفت: باید باستان‌شناسی را اقتصادی کنیم و جذبه آن را افزایش دهیم تا مردم به آثار باستانی خود علاقمند شده و از آن حمایت کنند، در این زمینه استفاده از صدا و سیما و چهره های مشهور بسیار موثر خواهد بود.
او با بیان این که دستگاه‌های خدمتی، مانع تولید هستند و باید در این زمینه علت‌یابی شود، گفت: باید پرداخت ها و تعهدات تولید کننده ها شفاف و روشن باشد در غیر اینصورت افراد تمایلی به فعالیت در زمینه تولید نخواهند داشت.