آثار
هیکل آثار بسیاری نوشته که از جمله آنها «دیداری دوباره با تاریخ» به فارسی منتشر شده است (ترجمه احسان موسوی خلخالی، میترا، ۱۳۹۳). این کتاب شرح دیدارهای هیکل با هفت تن از شخصیت‌های تأثیرگذار قرن بیستم است که عبارت اند از: خوان کارلوس، آلبرت اینشتین، جواهر لعل نهرو، یوری آندروپوف، محمدرضا پهلوی، ژنرال مونتگمری، راکفلر.
هیکل و ایران
هیکل برای سالهای متمادی در ایران حضور داشت و گزارش‌های وی از نهضت ملی شدن صنعت نفت در ایران، مصر را تکان داد و منجر به دستور جمال عبدالناصر برای ملی شدن کانال سویز شد.
این نویسنده مصری تا حدودی ایران شناس نیز هست او دربارۀ مالکیت سه جزیره گفت: اختلاف بین امارات متحده عربی و ایران بر سر مالکیت این جزایر ایرانی در واقع اختلاف نظر ساختگی و واهی اماراتی‌ها به شمار می‌آید، و اختلافی که اماراتی‌ها در این باره مدعی آن هستند در واقع اختلاف با انگیزه‌های کاملاً سیاسی است.
وی گفت: ملک فیصل پادشاه سعودی فقید عربستان در آن زمان رهبری مذاکرات کشورهای عربی با ایران را در این باره برعهده گرفته بود، در آن زمان کشورهای عربی خواستار آن شدند تا بحرین که در آن زمان ۷۰ درصد جمعیتش را شیعیان تشکیل می‌دادند، به یک کشور عربی تبدیل شود و در مقابل این سه جزیره را که اکنون امارات متحده عربی مدعی مالکیت آن است به ایران واگذار شود.
این روزنامه نگار سرشناس عرب افزود: حاکمان عرب در آن تاریخ به دنبال مقابله با توازن شیعی و عربی بودند و هرگز به فکر مالکیت جزایر سه‌گانه تنب کوچک و تنب بزرگ و ابوموسی نبودند.
محمد حسنین هیکل در برنامه تلویزیونی شبکه مصری 'سی بی سی' ، درباره ایران و خاورمیانه در سال 2015 خاطرات و نظراتی را بیان کرد که قابل توجه است.
وی اظهار کرد، ما ایران را در برهه ای از زمان بدون دلیل و فقط به خاطر حفظ روابط با آمریکا، از دست دادیم و این تاسف بار است.
من از شیوه برخورد کشورهای عربی با ایران بسیار ناراحتم، واقعا نیازی به این طرز تعامل نبود، من در پاریس با امام خمینی (ره) دیدار کردم و صحبت های او را شنیدم. امام خمینی (ره) نیم ساعت با شیخ محمد شلتوت شیخ اسبق الازهر مصر (از بزرگان اهل سنت و از فعالان وحدت بین شیعه و سنی) صحبت کرد و تلاشهای وی را در تقریب بین مذاهب اسلامی بسیار تحسین کرد و آن را ستود.
شیخ محمد شلتوت (1310 - 1383) با عنوان مشهور 'شیخ شلتوت' از بزرگان اهل سنت، محقق، مفسر، فقیه اصولی، ادیب لغوی مصری و از رؤسای دانشگاه الازهر و از مؤسسان دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه است. وی از مدافعان و از فعالان وحدت بین شیعه و سنی بود و با آیت الله سید حسین بروجردی روابط دوستانه داشت.
هیکل تاکید کرد: جای بسی تاسف است که ما بدون دلیل و به نفع آمریکایی ها، روابطمان با ایران را از دست دادیم . آمریکایی ها خوب می دانستند که برخی از کشورهای عربی از انقلاب اسلامی در ایران دچار سوتفاهم شده بودند و از آن سوء استفاده کردند. آنها کاری کردند که ما مبارزه با اسرائیل را فراموش کنیم و به جای آن درگیر جنگ شیعه و سنی شویم.
هیکل با بیان اینکه مخالف تقسیم جهان عرب به دو قطب شیعه و سنی است، گفت: تقسیم جهان عرب به شیعه و سنی یکی از بزرگترین جنایت ها در تاریخ اسلام بود.
هیکل در خصوص اوضاع سوریه با یادآوری این نکته که نمی توان مقاومت بشار اسد رییس جمهوری سوریه و باقی ماندن وی در قدرت در خلال پنج سال گذشته را نادیده گرفت، افزود که مصر می تواند نقش مثبتی در حل بحران سوریه داشته باشد.
وی ، یمن را یک 'آتشفشان خاموش' در جنوب شبه جزیره عربی توصیف کرد و گفت که انفجار این آتشفشان کل منطقه را دربر خواهد گرفت و به طور قابل توجهی کشورهای حاشیه خلیج فارس را تحت تاثیر قرار می دهد.
وی با انتقاد از توسل عربستان به گزینه نظامی در یمن اضافه کرد: جنگ چیزی نبود که ما در مرحله اول به آن متوسل شویم، ابتدا باید بررسی می کردیم که عربستان تا چه حد قادر خواهد بود بها و هزینه های این جنگ را بپردازد.
وی تاکید کرد که کشورهای عربی در حال حاضر با تقسیم، ویرانی، سردرگمی، ناامیدی و خلاء رهبری دست و پنجه نرم می کنند که همه اینها به دلیل شکست ها و هرج و مرج ها و معضل تروریسم است که در این کشورها می بینیم. برخی ارتش های عربی حقیقتا در مقابله با تروریسم ناکام مانده اند.
هیکل افزود: شمار قربانیان تروریسم در کشورهای عربی از شمار قربانیان مبارزه با رژیم صهیونیستی فراتر رفته و عربها در حال حاضر دیگر چیزی به نام قهرمان یا شهید ندارند.
وی در خصوص قضیه فلسطین نیز گفت که این قضیه دیگر موضوع اصلی درگیری در منطقه به شمار نمی آید، چون کشورهایی مثل عراق، سوریه و لیبی هم به طور کامل درگیر جنگ شده اند. هیکل غزه را بمبی توصیف کرد که اگر منفجر شود، مصر را نیز نابود خواهد کرد.
در فضاهای مجازی جمله ای معروف از حسنین هیکل نقل می شود که اعتبار و منبع آن به هیچ عنوان قابل اعتنا و موثق نیست به این مضمون که اگر ما مصری ها کسی مثل فردوسی داشتیم عرب زبان نمی شدیم.
سرانجام پس از انتشار خبرهای ضد و نقیضی درباره درگذشت این نویسنده بزرگ جهان عرب که همگی تکذیب شده بود، تلویزیون مصر درگذشت محمد حسنین هیکل اندیشمند برجسته مصری در سن ۹۳ سالگی را در تاریخ 28 بهمن 94 مصادف با 18 فوریه 2016 اعلام کرد.
منابع: خبرگزاری ایرنا - خبرگزاری تسنیم - ویکی پدیا