معماری قلعه رودخان
این قلعه به مساحت تقریبی ۲۲۳۰۰ متر مربع، سراسر دوقله کوه را احاطه کرده و به وسیله برج و باروهایی مستحکم به طول ۱۲۶۰متر که از پستی و بلندی های کوه و عوارض طبیعی تبعیت می کند، محصور شده است.
قلعه رودخان به عنوان یک قلعه دفاعی - نظامی مطرح بوده و با توجه به وجود آب کافی به صورت چشمه و آب انبار در داخل قلعه، طبعاً از امکانات زیستی برخوردار بوده‌است، اگر چه امروزه از آن استفاده نمی‌شود، اما زیبایی بصری خود را که از تنوع حجمی و سایر روش‌های مناسب و هیبت دفاعی تشکیل شده حفظ نموده و جذبه خاصی برای بیننده ایجاد می‌کند. نزدیک بودن برج‌ها به یک دیگر علاوه بر آن که قدرت دفاعی ساکنان را افزایش می‌داده، بر زیبایی طرح بنا نیز افزوده است. فرم کلی قلعه به شکل نامنظم بوده و از سه بخش میانی، شرقی و غربی تشکیل شده است.
۴۴ برج موجود در این قلعه در شکل‌ها و فرم‌های مختلف مهندسی ساخته شده است.
نکته‌هایی مهم برای شناخت بهتر قلعه
- از مهمترین فضاهای قلعه می‌توان به شاه نشین، آب انبار، درب اضطراری (درب فرار) و ووردی قلعه اشاره نمود.
بیشتر برج ها ۲ طبقه بوده و دسترسی طبقات از طریق پله‌های بیرون برج‌ها می باشد.
- رابینو و دکتر ستوده در مطالعات خود به کتیبه‌های بالای سر در ورودی اصلی اشاره کرده‌اند. لیکن از آنجایی که تعاریف آن‌ها از کتیبه (اندازه و متن و ...) کاملا متفاوت می‌باشد، می‌توان نتیجه گرفت که سردر، در دو دوره مختلف دارای کتیبه‌های مجزا بوده است. در حال حاضر بخشی از کتیبه مورد اشاره دکتر ستوده موجود است که موزه رشت نگهداری می‌شود.
- فضای آب انبار در بخش غربی و در پایین ترین نقطه قلعه (ارتفاع از سطح دریا: ۶۸۷ متر) قرار گرفته است. آب چشمه‌های اطراف توسط تنبوشه‌های سفالین به طرف آن هدایت شده و در آنجا جمع‌آوری و مورد استفاه قرار می‌گرفته است. به دلیل اهمیت حفاظت از آب انبار در بالای سقف آن ، دو ردیف برج دیده بانی در دو طبقه به شکل مدور ساخته شده بود تا نگهبانان بتوانند به خوبی عمل دفاع را انجام دهند. محل اقامت حکمران (شاه نشین) در منتهی الیه بخش غربی قلعه (ارتفاع از سطح دریا: ۷۷۸ متر) واقع شده است به طوری که از یک طرف به نمای کلی قلعه اشراف داشته و از طرف دیگر ایجاد خندق در دره عمیق ضلع غربی به راه یابی به آن از خارج قلعه را غیر ممکن می‌سازد. پس از عبور از در ورودی بخش شرقی به چهار تاقی می‌رسیم که در ضلع شمالی آن، اتاقی بسیار تاریک با روزنه‌ای بسیار کوچک، وجود دارد که احتمالاً از آن به عنوان زندان با محل استقرار نگهبانان دروازه شرقی استفاده می‌شده است.
پس از عبور از چهار تاقی ورودی بخش شرقی و سه قراول خانه به فضایی می‌رسیم که به بیرون قلعه راه داشته و دره در این قسمت دارای شیب ملایمتری می‌باشد. به نظر می رسد این فضا جهت خارج شدن از قلعه در مواقع اضطراری ساخته شده است.