173 پیش از میلاد: تدوین اولین قانون اساسی در ایران
به نوشته مورخان رومي ـ يوناني و ارمني و تطبيق تقويم‌ها، مهرداد يکم (ارَشک ششم) ششمين شاه ايران از دودمان اشكاني، اول مارس سال 173 پيش از ميلاد دراجتماع بزرگان ايران اعلام كرد كه تصميم گرفته است كشور داراي يك قانون لاتغيير (اساسي) شود تا حقوق و تكاليف همه در آن روشن باشد. اين تصميم مهرداد مورد تأييد حاضران در نشست قرار گرفت و ايران داراي سه مجلس شد:
شاهنشاه اشکانی همواره با دو مجلس که یکی شورای خاندان سلطنتی و دیگری مجلس ریش سفیدان مشورت می‌کرد .
مجلس «مِهستان». احتمالاً از ائتلاف شورای خاندان سلطنتی و مجلس ریش سفیدان تشکیل می‌شد. تاسیتوس نوشته است این مجلس از ۳۰۰ نفر از برگزیدگان روحانیون (مغان)، شاهزادگان و نیز اعضایی از خانواده‌های مهم پارتی همچون سورن، کارن و اسپهبد تشکیل می‌شد. (آوات ابراهیمی، سعیده صیادی. «بررسی تطبیقی مجلس مهستان دوره اشکانی بامجلس اول مشروطه». جام جم، پنجشنبه، ۲۸ مرداد ۱۳۸۹.) انتخاب وليعهد از ميان شاهزادگان، اعلان جنگ و پيشنهاد صلح، بسيج نيرو، عزل شاه درصورت ديوانه شدن و بيماري ممتد و ...، تغيير قانون ماليات‌ها و صدور دستور ضرب سكه با تصوير تازه، تعيين شاهان ارمنستان، تأييد تشريفاتي (ضمني) شاهان پارسي تبار سرزمين پنتوس (منطقه ساحلي جنوب و جنوب شرقی درياي سياه در آناتولي به پايتختي شهر سينوپ) و انتصاب فرمانده كل ارتش براي يك دوره معين و يا مديريت جنگ از جمله اختيارات مهستان بود. در موارد متعدد، مِهستان كه مجلسي معادل سناي روم بود شخص شاه را به عنوان فرمانده ارتش، فرمانده جبهه و مسئول لشكركشي تعيين كرده بود.
به نوشته مولفان تاريخ دمكراسي، دردوران اشكانيان (پارتيان ـ خراسانیان) كه علاقه مند به انديشه هاي فلاسفه يونان بودند، ايران از نوعي دمكراسي برخوردار بود. به علاوه، در اين دوره ايالات دوردست؛ ارمنستان و ... خودمختار بودند و لذا ايجاب مي كرد كه پارلمان وجود داشته باشد تا نظر همگان شنيده شود. مورخان رومي ايجاد مهستان را اقتباس ايرانيان از روميان دانسته اند كه باور كردن اين ادعا دشوار است زيرا كه هنگام ايجاد مهستان (173 سال پيش از ميلاد ـ دو هزار و 183 سال پيش) هنوز دولت روم با ايران همسايه نشده بود و برخورد نداشت و هنوز بقاياي اسكندريان برمناطق يوناني نشين و مصر حكومت مي راندند.
714 میلادی: تکمیل تصرف اندلس توسط طارق بن زیاد فرمانده سپاه مسلمانان
یکم مارس در سال 714 ميلادي اعراب مسلمان كار تصرف اسپانيای جنوبی (اندلس) را تكميل كردند. سپاهيان عرب به فرماندهي طارق بن زياد در ژوئيه سال 711 از تنگه هركول كه از آن پس به نام وي «جبل طارق» خوانده مي شود گذشته، قدم به اسپانيا گذارده بودند و واحدهاي ارتش «رودريك» پادشاه ويزوگت (ژرمن تبار) اسپانيا را شكست داده بودند. نزديك به سه سال طول كشيد تا اسپانياي جنوبي به تصرف عرب آمد كه آن را «اندلس» نامیدند.
اعراب مسلمان سال‌ها بعد از اسپانيا وارد فرانسه شدند و تا «پواتيه» در مركز فرانسه پيش رفتند و در آنجا از «شارل مارتل» سردار فرانكها شكست خوردند و به اسپانیا بازگشتند.
1416 میلادی: تصرف کرمان توسط شاهرخ گرکانی
شاهرخ ميرزا گوركاني پسر اميرتيمور و جانشين او در نخستين هفته مارس 1416 (20 روز مانده به نوروز) شهر كرمان را متصرف شد و آن را ضميمه قلمرو پسر خود ابوالفتح ابراهيم حاكم فارس كرد. شاهرخ پس از فتح كرمان به ديدار «شاه نعمت الله ولي» عارف معروف شتافت و از وي استدعاي اندرز كرد. شاه نعمت الله كه در97 سالگي درگذشت در ماهان مدفون است.
شاهرخ ميرزا هنگام ترك كرمان جمعي از هنرمندان اين ديار مركب از چند معمار و نقاش را با خود به هرات برد و از آنجا براي ديدار از چين روانه پايتخت اين كشور كرد تا مبادله هنري صورت گيرد. در ميان هيات هنرمندان و استادكاران اعزامي شاهرخ ميرزا به خان بالغ (پكن ـ پايتخت چين)، يك طراح كرماني نقشه قالي هم وجود داشت.
اين هيات به رياست غياث الدين نقّاش به سال 1419 ميلادي وارد چين شد و به مبادله مهارتهاي هنري دو كشور پرداخت.
لازم به ذکر است که طی پانزده سال پس از درگذشت تیمور به‌تدریج قدرت پسر او شاهرخ بر سایر امیرزادگان و مدعیان تاج و تخت فزونی یافت و به خارج از مرزهای خراسان راه پیدا کرد. در واقع نزاع اولیه بین مدعیان تاج و تخت تیمور که پس از مرگ وی قریب سی سال طول کشید با چیرگی تدریجی شاهرخ بر تمامی قلمرو تیمور، دورانی هر چند کوتاه از ثبات و امنیت را تجربه کرد.
شاهرخ پس از تسخیر مازندران در ۸۰۹ ه.ق، ماوراءالنهر و مغولستان را در ۸۱۱ ه.ق، بلخ و تخارستان را در ۸۱۲ ه.ق و خوارزم را در ۸۱۵ تحت فرمانروایی خود درآورد. در ۸۱۷ ه.ق عراق عجم و فارس گرفت.