سه ساعت سرد، بين رهبران دو قدرت اقتصادي جهان، اگر براي اروپا ناني نداشت، براي ايران هم آبي نداشت. آنگلا مرکل چند روز بعد از امانوئل مکرون راهي واشنگتن شد تا مثل همتاي جوانش، براي حفظ برجام و حل مسائل تجاري دو کشور تلاش کند، اما همان‌طورکه از ابتدا تصور مي‌شد خيلي موفق نبود، زیرا موضع خود مرکل نيز بر سر برجام با ايران موافق نبود؛ «برجام گام اول و مؤثري است اما کافي نيست» اين اظهارات آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، در واشنگتن است.
دو رهبر در نشست خبري بعد از ملاقات کوتاه خود به سؤال‌ها درباره برجام اين‌گونه پاسخ دادند؛ ميهمان آلماني گفت: «از نظر آلمان برجام مؤثر بوده و امکان نظارت بيشتر بر ايران را فراهم کرده، اما کافي نيست و برنامه موشکي تهران و حضور نظامي‌اش در منطقه همچنان منبع نگراني است». ترامپ در اين نشست خبري بار ديگر فرصت را براي اتهام‌زني به جمهوري اسلامي ايران غنيمت شمرده و ادعاهايي مطرح کرد.
او مدعي شد که جمهوري اسلامي «خشونت و خون‌ريزي و هرج‌‌ومرج در خاور نزديک» را ترویج مي‌کند. ترامپ در پاسخ به پرسشي مبني بر امکان حمله نظامي به ايران گفت: «من نمي‌خواهم در اين کنفرانس بگويم که در مقابله با ايران خشونت نظامي به کار مي‌بريم يا نه، اما به شما قول مي‌دهم که به ايران اجازه نمي‌دهيم به سلاح هسته‌اي دست يابد». به گزارش رسانه‌هاي آلماني، مرکل نيز در پاسخ به پرسشي درباره خروج آمريكا از برجام و در پي آن، امکان تلاش ايران براي ادامه برنامه هسته‌اي خود گفت: «موضع ما مشخص است. برجام کامل نيست، اما سند مهمي است که مي‌تواند پايه محکمي براي گام‌هاي بعدي باشد.
ما منتظريم که ببينيم آمريكا چه تصميمي مي‌گيرد. ايران و تمام منطقه براي ما اروپايي‌ها خيلي مهم است و ما با دقت فعل‌وانفعالات آنجا را رصد مي‌کنيم». صدراعظم آلمان در ادامه اضافه کرد: «ما آلماني‌ها هم معتقديم که بايد در رابطه با برنامه موشکي ايران و نفوذ ايران در سوريه مذاکره کنيم. آلمان و آمريكا براي پايان‌‌دادن به خون‌ريزي در سوريه همکاري تنگاتنگي دارند». به نوشته «بي‌بي‌سي»، صدراعظم آلمان با اشاره به مجاورت جغرافيايي کشورش با خاورميانه، بحران در اين منطقه را به‌لحاظ ژئوپلیتيک براي آلمان متفاوت‌تر از ايالات متحده خواند و گفت به همين علت علاوه بر پيداکردن راه‌حل براي سوريه «بايد براي کل خاورميانه راه‌حلي يافت». صدراعظم آلمان مانند همتاي فرانسوي خودش گفت رايزني با واشنگتن بر سر برجام را ادامه خواهد داد و معتقد است توافق هسته‌اي فعلي که سه سال پيش به امضاي شش قدرت جهاني و ايران رسيده، بايد گام اول و مؤثري تلقي شود که مي‌تواند ستون خيمه مذاکرات تکميلي با تهران بر سر برنامه موشک‌هاي بالستيک اين کشور و نفوذ نظامي‌اش در منطقه قرار گيرد. آلمان به‌عنوان يکي از سه کشور اروپايي در مذاکرات هسته‌اي ايران، بعد از توافق قراردادهاي بزرگ اقتصادي با ايران امضا کرد و بخش گسترده‌اي از فعالان اقتصادي برلين براي حضور در بازارهاي ايران فعال شدند. حالا اروپا تمايل ندارد که اين توافق را از دست بدهد، توافقي که تلاش مي‌کند مناسبات اقتصادي ايران و اروپا را به دوران قبل از تحريم بازگرداند.
مکرون هم نااميد برگشت
پيش‌تر امانوئل مکرون، رئيس‌جمهوري فرانسه، سفري سه‌روزه به واشنگتن داشت، سفري که «نجات برجام» لقب گرفته بود، اما تقريبا او هم ناموفق از سفر بازگشت. مکرون هم بعد از سفر به واشنگتن گفت «تحليل منطقي همه اظهارنظرهاي ترامپ، مرا وادار نمي‌کند که فکر کنم او هر کاري را براي نگاه‌داشتن توافق اتمي ايران انجام دهد». «وظيفه من بازگرداندن ترامپ از تعهدات دوران انتخاباتش نيست، من سيزيف يا زاخر- مازوخ نيستم». سيزيف يک افسانه يوناني است که به شکنجه خويش و پوچ‌بودن کارش آگاه است. همچنين لئوپولد فون زاخر-مازوخ که واژه «مازوخيسم» از اسم او گرفته شده، نويسنده اتريشي قرن نوزدهم بود که شخصيت رمان‌هايش از اينکه ديگران با آنان بدرفتاري کنند و بر آنها تسلط يابند، لذت مي‌بردند.
شانه‌هاي هم را نتکاندند
حضور مرکل در واشنگتن بسيار کوتاه بود و به‌شدت تحت تأثير فضاي دوستانه ملاقات مکرون و ترامپ قرار داشت و در همه رسانه‌ها با اين ملاقات مقايسه شد. يک روزنامه چاپ زوريخ با اشاره به تفاوت ديدار مرکل و مكرون با ترامپ عنوان «مرکل و ترامپ متقابلا بر شانه‌هاي يکديگر نخواهند زد» را براي گزارش خود برگزيد. در اين گزارش آمده: «برخلاف سفر سه‌روزه امانوئل مكرون که چهارشنبه پايان يافت، سفر مرکل تنها يک ديدار کوتاه خواهد بود. اما موضوعاتي که در اين ديدار مطرح مي‌شود، همان موضوعاتي است که ميان مكرون و ترامپ بررسي شد».
مکرون نيز بعد از ملاقات با ترامپ در نشست خبري مشترک از ناکافي‌بودن برجام سخن گفت و اينکه بايد مسائل نظامي و موشکي ايران و البته عدم دسترسي ايران به توان هسته‌اي حتي بعد از سال ۲۰۲۵ نيز مورد بررسي قرار گيرد. آنها در تلاش هستند با اين سخنان آمريكا را متقاعد کنند تا در موعد پیش‌روی تمديد تعليق تحريم‌هاي هسته‌اي اين کار را انجام دهد، نه‌اينکه از برجام خارج شود. ازهمين‌رو ملاقات ترامپ و مکرون و مرکل در واشنگتن برنامه‌ريزي‌شده است.
از ليست بدهي‌ها خبري نبود
دونالد ترامپ پيش از آغاز گفت‌وگو با مرکل به خبرنگاران گفت: «بسياري متوجه نيستند که ما (آمريكا و آلمان) روابط بسيار خوبي داريم... و در حقيقت ما از ابتدا هم روابط خيلي خوبي با هم برقرار کرديم». اين دومين سفر مرکل به واشنگتن بعد از رياست‌جمهوري ترامپ است. در نوبت پيشين سفرش، دونالد ترامپ ليستي مفصل از آنچه بدهي‌هاي آلمان به آمريكا مي‌خواند جلويش گذاشته بود و گفت که آلمان به دليل عدم توازن معاملات تجاري خود با آمريكا اين رقم را به واشنگتن بدهکار است. اين بار اما وقتي ترامپ گفت که دو کشور رابطه بسيار خوبي با هم دارند صدراعظم آلمان لبخند زد و به نشانه تأييد سر تکان داد. گفت‌وگو بر سر تنش اقتصادي ميان دو کشور بر سر تعرفه‌هاي صادرات نيز جزء موضوعات اين ملاقات بود. خبرنگار بي‌بي‌سي در برلين اين سفر را اين‌گونه تحليل کرد: «از آنگلا مرکل نبايد ديداري صميمانه و شخصي مانند آنچه مکرون داشت انتظار داشت، چراکه صدراعظم آلمان بيشتر عمل‌گرايانه گام برمي‌دارد و دقيقا به همين دليل هم کسي در برلين انتظار معجزه از اين ديدار ندارد». بااين‌حال «بايد رويکرد مکرون و مرکل را يک سياست واحد ميان رهبران اروپا دانست که هرکدام به سبک متفاوتي به‌دنبال دستاوردي مشترک هستند».
ترامپ، دي‌ماه به اروپايي‌ها هشدار داده که اگر آنچه نواقص برجام مي‌خواند رفع نشود، تعليق تحريم‌هاي هسته‌اي ايران را در موعد ۱۲ مي تمديد نمي‌کند و اين يعني نقض برجام از سوي يکي از شرکا. آنچه او نواقص برجام مي‌خواند، به موضوع موشکي ايران و البته نقش منطقه‌اي ايران مرتبط است که مقامات مسئول ايراني آن را بي‌ارتباط با موضوع برجام مي‌دانند و اذعان مي‌کنند که اين توافق تنها بر سر مسئله هسته‌اي و لغو تحريم‌هاي هسته‌اي ايران متمرکز بوده؛ نکته‌اي که فدريکا موگريني نيز بر آن تأکيد دارد و معتقد است اين توافق که با هدف محدودسازي برنامه هسته‌اي ايران به دست آمده در حال کار است و نبايد اين توافق را لغو يا نقض کرد، اما اتحاديه اروپا نيز معتقد است بايد مسائل منطقه‌اي را با ايران به بحث گذاشت. اروپايي‌ها يک سر طيفي هستند که قائل به حفظ برجام و انجام مذاکرات در مورد مسئله موشکي و منطقه‌اي با ايران به موازات برجام هستند.